”Bij Luther te gast. Een keuze uit de tafelgesprekken”
Auteur: N. A. Eikelenboom
Uitgeverij: Den Hertog, Houten, 2001
ISBN 90 331 1581 6
Pagina’s: 77
Prijs: € 10,30. Luther heeft veel geschreven, gepreekt, en wat voor activiteiten al meer verricht. Hij praatte graag aan tafel met de gasten die de maaltijd met hem en zijn vrouw mochten gebruiken. Luther nam er de tijd voor. Beroemd zijn zijn tafelgesprekken vooral om de vrijmoedigheid die er betracht werd.

N. A. Eikelenboom te Woerden heeft een bloemlezing uit deze gesprekken samengesteld, voornamelijk uit een van de eerste uitgaven. Hij voorzag het boekje van een korte en zakelijke inleiding, waarin hij sommige omstandigheden rond Luthers dis uit de doeken doet. Hij stelde ook een lijstje samen met gegevens over personen die zoal ter sprake kwamen. Zo heeft men een fraai geheel, dat in niet al te lange tijd ons toch een indruk kan geven van de Wittenberger reformator. Eikelenboom gebruikte de editie van Johannes Aurifaber uit 1566, waarvan nog niet zo lang geleden een reprint verscheen. De grote kritische editie, waarvan onlangs eveneens een herdruk uitkwam, beslaat zes kloeke delen, met in totaal meer dan 7000 stukken met daarin flarden van gesprekken, soms een leerzame uitgebreide verhandeling over een boeiend onderwerp, soms ook niet meer dan wat losse opmerkingen. Die forse uitgave hoort in een bibliotheek. Zij leent zich misschien ook niet voor een wat optimistisch gebruik, er staan passages in die wij vandaag niet hardop aan tafel zouden willen lezen. Luther was heel bijzonder, ook in zijn gewone doen soms. In de keuze die in dit boekje gemaakt is, kan men alles rustig doornemen.

Luther had een boodschap. Hij liet zich soms gaan, en men moet aannemen dat zijn vrouw hem ook wel eens zal hebben laten gaan. Maar er is heel veel waardevols in wat hier is bijeengebracht. Min of meer thematisch geordend vinden we een serie van veertien onderwerpen bij elkaar. Over het Woord, over het geloof, de Opstanding en het Leven, over de Heilige Geest. En dan verder eveneens over die grote waarheden die het hart van de Reformatie vormen: zonde en genade, rechtvaardiging en wonderlijke ruil. Hoor Luther over de zaligheid die in Christus is te vinden, maar ook over de hoge aanvechtingen en hoe hij die te boven kwam. Men zal er van ophoren. Luther wordt immers veel geprezen, en toch wel weinig gelezen. Men zou soms denken dat men een beetje bang voor hem moet zijn. Maar wie dat meent, vergist zich schromelijk.

Ik kan me voorstellen dat men, tafelend bij Luther, bij tijden gevaar liep om de maaltijd te vergeten. Dan werd het eten koud en het hart warm. Juist omgekeerd als bij ons soms. Waarom zou men benauwd zijn voor Luther? Omdat hij de oude schrijvers niet kende? Of omdat hij eigenlijk had moeten wachten op Boston, A` Brakel of Comrie? Wel, neem de proef op de som en kijk eens hoe die drie de pas inhielden, wanneer zij Luther konden laten voorgaan. We laten ieder in zijn waarde. Dat spreekt vanzelf. Maar Luther is wel wat bijzonder. Zijn tafelgesprekken kunnen verfrissend werken.