Vorige week zaterdag heeft de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland unaniem ingestemd met de notitie ”Het ambt na een tuchtmaatregel” (RD 14-11). Dat is verbazingwekkend. Het rapport roept veel vragen op en maakt het mogelijk dat daders van seksueel misbruik in de kerk in de toekomst nogmaals over de schreef gaan.

Volgens de notitie krijgt een dader van seksueel misbruik in de kerk een tweede kans – behalve als er sprake is van kindermisbruik. Na het afleggen van schuldbelijdenis kan een voorganger die zich op seksueel gebied heeft misdragen, opnieuw dienen in het ambt. „Vergevingsgezind”, noemde een synodelid dit.

Het is echter nog maar de vraag of we, alle vergevingsgezindheid ten spijt, moeten willen dat daders van misbruik in de kerk opnieuw een ambt bekleden. Plegers van seksueel misbruik gaan doorgaans bijzonder geraffineerd te werk. Kerkelijke organen houden dat niet tegen. Een vergevingsgezinde houding van de kerk lost niets op maar is zelfs gevaarlijk.

Diverse onderzoeken, waaronder verschillende rapporten van de Protestantse Kerk zelf, tonen aan dat er een aanzienlijk risico bestaat dat daders van seksueel misbruik recidiveren. Bij terugkeer komen daders van seksueel misbruik vrijwel meteen weer in contact met potentiële slachtoffers.

Het is verder een feit, zo blijkt onder meer uit het boek ”Geschonden lichaam”, dat daders vaak lang hun misdaad ontkennen. Er kunnen jaren overheen gaan voordat ze ook maar enigszins beseffen wat ze hebben aangericht. De nu geboden tweede kans werkt in de hand dat daders een vluchtige openbare ‘schuldbelijdenis’ afleggen die het mogelijk maakt om opnieuw toegelaten te worden tot het ambt.

Risico

Het is jammer dat de generale synode bij de bespreking van de notitie heeft verzuimd slachtoffers en/of familieleden van slachtoffers aan het woord te laten. Zij hadden de synodeleden kunnen vertellen dat het leven na seksueel misbruik door een predikant ongelooflijk zwaar is. Een schuldbekentenis binnen een maand kan daar weinig verandering in aanbrengen. Sterker nog, deskundigen zijn het erover eens dat dit juist extra schadelijk is. Schuldbelijdenis wordt in zo’n geval namelijk gezien als ongeloofwaardig.

Het nu aangenomen rapport maakt het mogelijk dat een dader terugkeert naar zijn eigen gemeente. Dit betekent dat een slachtoffer van misbruik weer geconfronteerd kan worden met de dader. Ik neem aan dat de generale synode er niet voor verantwoordelijk wil zijn dat door haar regelgeving slachtoffers hun lidmaatschap opzeggen omdat de confrontatie met de dader te veel wordt.

De conclusie van het rapport luidt als volgt: „Tuchtmaatregelen zijn gericht op herstel van vertrouwen in de professionaliteit en de habitus van betrokkene en volwaardige wederopname in de beroepsgroep.” Er dringt zich een niet onbelangrijke vraag op of deze formulering klopt. Volgens het klassieke formulier is het doel van tucht „om een gemeentelid terug te doen keren door christelijke vermaning en gebeden, tot God zich te bekeren en uit de strik van de duivel, die hem gevangen houdt tot zijn wil, los geworden zijnde, ontwaken mocht tot de wil des Heeren.” Naar mijn mening is dit wat anders dan terug te doen keren in het ambt van dienaar van het goddelijke Woord.

Paulus schrijft verder in 1 Timotheüs 3:2: „Een opziener moet onberispelijk zijn, ener vrouwe man.” Bij seksueel misbruik gaat dit niet meer op. Is de dader niet één geworden met het slachtoffer?

Bovendien schaadt het besluit het imago van de Protestantse Kerk. Een dergelijk besluit zou in de samenleving als geheel niet worden geaccepteerd. Een dader van seksueel misbruik wordt ongeschikt geacht voor het beroep van leraar, taxichauffeur of hulpverlener, dan kan de kerk een predikant toch niet opnieuw op de preekstoel zetten? De kerk kan toch niet het risico aangaan dat er meer slachtoffer komen?

Gokt de kerk niet met het kostbare welzijn van de medemens in nood? Of heeft ze zo veel vertrouwen in het functioneren van haar controleorganen dat ze dit risico aandurft?

Conclusie, de synode maakt met haar besluit een grote vergissing. Het besluit zal vroeg of laat door de realiteit worden ingehaald. Wanneer er sprake is van misbruik hebben daders bewezen ongeschikt te zijn voor een kerkelijk ambt.

De auteur is scriba van de hervormde gemeente te Emst.