Het is dringen geblazen in de krappe lunchroom van Jan de Groot aan de Stationsweg. Bezoekers staan in rijen te wachten tot er een tafeltje vrijkomt in de niet eens overdreven gezellige koffieshop. Anderen schuiven noodgedwongen bij wildvreemden aan tafel.

De Bossche bol van Jan de Groot is een begrip. „Wij komen hier speciaal voor deze lekkernij”, vertellen Wil en Marga Gerritsen uit Spankeren bij Dieren. Groter moet de moorkop volgens hen niet worden. „Zo’n bol staat gelijk aan vier boterhammen.”

Het geheim van de bol is de echte chocola, zorgvuldig afgestemd op de volle slagroom, legt Anita Jorritsma uit. De verkoopster in de banketbakkerij kan het weten. „Ik werk hier al honderd jaar.”

Op straat deelt Puck van Leeuwen foldertjes van Douwe Egberts uit. Alleen Jan de Groot levert volgens haar de echte bollen. „Veel te groot en veel te machtig. Maar je kunt ze niet laten staan.” Ze is niet alleen zeer te spreken over de bollen, maar ook over het winkelaanbod in Den Bosch. „Het is hier plezierig shoppen. Kleinschalig, intiem. Pittoresk, maar bourgondisch, met die prachtige oud-Hollandse geveltjes.”

De Brabantse hoofdstad stroomt zo tegen het eind van de ochtend vol. Dagjesmensen kunnen zich eenvoudig met de bus vanaf drie transferia naar de binnenstad laten vervoeren. Parkeren gratis, een buskaartje 2 euro voor vier passagiers.

Het winkelgebied is uitgestrekt. Op veel straathoeken staan uitgebreide wegwijzers. Een bezoekje aan de VVV op de markt –in het oudste bakstenen huis van Nederland– is handig om, vervolgens gewapend met een speciale smul- en shopgids, gericht op stap te gaan.

De Hinthamerstraat herbergt de onvermijdelijke grote ketens als C&A, McDonald’s en Blokker. Op de Uilenburg kunnen bezoekers vooral terecht bij de lokale ondernemers, terwijl exclusievere winkels als PallMall, de Bodyshop en McGregor én tien juweliers in de Kerkstraat zitten, legt VVV-informatrice Mirjam Pattikaihatu uit.

Bij regen kan de Arena, een halfoverdekt winkelcentrum, een uitkomst zijn. De langgerekte Vughterstraat is gevuld met van alles en nog wat: van winkels met streekproducten tot interieurzaken. Helemaal uitlopen is daarom het devies.

De stad van de hertog heeft een streekfunctie. „Meer nog dan Eindhoven.” Het winkelaanbod is divers, verzekert Pattikaihatu. „Voor elke doelgroep wat.” Bovendien groeit het aantal winkels. „We krijgen er steeds meer bij. We missen alleen nog een Mango, een Spaanse modezaak.”

Een saxofonist strooit vrolijke noten over klinkers en klanten. Op de markt staan drie viskramen en een kaasboer. Bezoekers waarderen de straten en de pleinen in de Bossche binnenstad, zo blijkt uit onderzoek van VVV Nederland van vorige maand onder consumenten.

Vooral het historische stadshart is de moeite waard. Smalle straatjes, fraaie oud-Hollandse trapgeveltjes en stromend water van de stadsrivier de Binnendieze. Wie het shoppen even beu is, kan op drie locaties een rondvaartboot nemen.

Een bezoek aan de Sint-Jan mag natuurlijk niet ontbreken. Bezoekers schuifelen het eeuwenoude gebedshuis binnen. Een kruisje slaan, een kaarsje branden en vervolgens neerzijgen op de harde houten banken.

De stad van kunstschilder Jheronimus Bosch (1450-1516) telt een bovengemiddeld aantal restaurantjes en eettentjes. Den Bosch presenteert zich graag als vrijplaats voor levensgenieters. „Vooral met carnaval is het gezellig in Oeteldonk”, vindt stadstoezichthouder Bas, speurend naar fietsendieven. „Maar ook zonder bier is het hier goed toeven.”

Gezelligheid is echter niet de sterkste kant van de Bosschenaren, nuanceert Wil Gerritsen achter z’n Bossche bol. Vier jaar lang heeft hij gewerkt in de stad. „Inwoners zijn stug. Als het even kan, proberen ze contact te vermijden.”

Toch klinkt regelmatig de vriendelijke Brabantse groet: „Houdoe!”

Snoepwinkel Tum Tum

Op de houten toonbank van snoepwinkel Tum Tum staan emaillen schaaltjes. Ouderen en jongeren vullen de bakjes met snoepgoed. Haverstropitten, stroopsoldaatjes en salmiakanijs. De ouwel is vandaag even op. „We kopen meer dan 400 snoepsoorten”, zegt Rita van der Aa met enige trots. Twee zuurtjes worden speciaal voor het nostalgische snoepwinkeltje op Ridderstraat 11 gemaakt: Bossche babbeltjes en zoete, lieve Gerritjes. „Sommige klanten komen hier al dertig jaar.”

Koffie uit koperen silo’s

Glimmende koperen silo’s achter de toonbank zijn gevuld met koffiebonen. In vele soorten en smaken. Simon Lévelt levert sinds 1817 koffie en thee. Op de hoek Schapenmarkt/Snellestraat biedt Marcel de Man 24 soorten koffie en 180 soorten thee. En alles wat daarmee te maken heeft: van koffiezetapparaten tot theemutsen. En chocolaterie. „De vraag naar koffiebonen neemt toe. Het slappe spul uit een Senseo is over z’n hoogtepunt heen. Echte bonen hebben veel meer smaak.”

Kliederen op kop en schotel

”Kop en Schotel” staat boordevol fraai beschilderd aardewerk. Het winkeltje op Uilenburg 16 in het historische stadshart van ’s-Hertogenbosch biedt bezoekers de mogelijkheid zelf kop-en-schotels te beschilderen of daar opdracht toe te geven. Een workshop kost 18,50 euro. Ook geschikt voor bedrijfsuitjes. „Bij Kop en Schotel maak je een origineel en uniek kunstwerk voor een verjaardag, een huwelijk, een geboorte of voor jezelf.” Geopend op woensdag tot en met zaterdag van 11.00 tot 17.30 uur.

 Meest Gastvrije Stad

’s-Hertogenbosch staat te boek als Meest Gastvrije Stad van Nederland. De Brabantse hoofdstad veroverde deze titel dit jaar voor de tweede keer op rij.

De gastvrijheid van Den Bosch krijgt in een vorige maand gehouden consumentenonderzoek in de 21 grootste steden van ons land de hoogste waardering. „Het zit in het DNA van Den Bosch”, reageert burgemeester Rombouts op het onderzoek van onder andere VVV Nederland.