Ze lijken tegenstrijdig met andere teksten of onmogelijk toe te passen. Maar juist waar het bevreemdend overkomt, kan Christus een belangrijke boodschap hebben.

In de tijd van de Reformatie schreef Johannes Polyander al zijn ”Schijnbaar tegenstrijdige Schriftplaatsen verklaard”. Dat boek ging over schijnbaar tegenstrijdige teksten in het geheel van de Bijbel. De titel van het boekje ”Ongemakkelijke teksten van Jezus” geeft aan dat het zich beperkt tot uitspraken van Jezus. Al worden er behalve woorden ook enkele gebeurtenissen uit het Evangelie behandeld die onbegrijpelijk kunnen overkomen.

Er komen 75 passages aan de orde, behandeld door vijf personen: prof. dr. E. A. de Boer, dr. G. van Ek, prof. dr. P. H. R. van Houwelingen, de onlangs overleden dr. A. Noordegraaf, drs. R. Sonneveld en prof. dr. G. Vleugels. Ieder van hen heeft een deel van de teksten voor zijn rekening genomen. Het aantal behandelde teksten verraadt al dat de behandelingen niet uitvoerig zijn. Meestal is de uitleg zo dat eerst het probleem rond de bewuste tekst wordt geschetst, vervolgens enkele mogelijk oplossingen worden aangeduid, waarna aangegeven wordt wat naar het inzicht van de schrijver de beste oplossing is, met argumenten omkleed.

Ter illustratie enkele voorbeelden. Jezus spreekt over het haten van je vader en moeder (Lukas 14:26-27). Wat bedoelt Hij daarmee en hoe is dat te rijmen met het gebod om de ouders te eren en lief te hebben? De Heiland vermaant Zijn discipelen om volmaakt te zijn (Mattheüs 5:48). Maar Hij leert hun tegelijk om dagelijks te bidden om vergeving van je eigen zonden. Wat bedoelt Hij dan met volmaakt zijn?

In het boek worden ook verschillen tussen de vier evangeliën behandeld. Markus en Lukas spreken over één blinde, Mattheüs over twee blinden die door Jezus worden genezen bij Jericho. Op zich is dit eenvoudig te verklaren, maar menigeen kan geholpen worden door de bespreking ervan.

Een ander punt wordt gevormd door teksten die onmogelijk lijken. Zo zegt Jezus dat de Zoon des mensen drie dagen en drie nachten in het hart van de aarde zal zijn (Mattheüs 12:40). Maar als we naar de kruisiging zien, dan komen we bij de begrafenis tegen de avond van de vrijdag, en de opstanding op de zondagmorgen. Dat zijn slechts twee nachten. Het boekje laat dan het Joodse tijdsgevoel zien, waarbij met het spreken over dag en nacht niet altijd precies 24 uur bedoeld wordt, maar de dag wordt aangeduid waarop iets gebeurd is. Zo zijn er vele voorbeelden waardoor het boek de Bijbellezer wat handvatten aanreikt die de blik verbreden en zo helpen de tekst meer uit te leggen zoals die bedoeld is.

Soms is mede door de beknoptheid de bespreking te summier. Bijvoorbeeld rond de uitroep van Jezus aan het kruis: „Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?” (Markus 15:33-34). Daar zou meer theologische diepgang verrijkend zijn geweest. Tegelijk is beknoptheid niet altijd schadelijk. Bijvoorbeeld bij de bespreking van de tekst „Ik zag de satan als een bliksem uit de hemel vallen” (Lukas 10:18): hier wordt in kort bestek veel gegeven wat inzicht biedt.

Al behandelt het boek 75 teksten, daarmee zijn er toch ook blijven liggen. Zo zouden de twee geslachtsregisters (bij Lukas en Mattheüs) behandeld kunnen worden, alsook de verschijningen op de paasmorgen zoals ze door ieder van de evangelisten beschreven worden. Ook een opmerkelijke tekst is de oproep van Jezus aan Zijn discipelen, vlak voor Zijn lijden, om een zwaard te kopen (Lukas 22:36).

Maar niet alles kan aan de orde komen. En de vele behandelde teksten helpen om zelf ook met andere teksten om te gaan. De bespreking van de teksten is zo, dat er met eerbied mee omgegaan wordt, de wonderen voluit erkend worden en tegelijk recente nieuwtestamentische theologie wordt verwerkt. Een bruikbaar boek voor de betrokken Bijbellezer, maar ook om te geven aan iemand die is begonnen met Bijbellezen en op allerlei vragen stuit.

Boekgegevens

”Ongemakkelijke teksten van Jezus”, door Rob van Houwelingen en Reinier Sonneveld (red.); uitg. Buijten en Schipperheijn, Amsterdam, 2011, ISBN 978 90 5881 506 4; 228 blz.; € 15,90.