De afgelopen weken verschenen in tal van westerse kranten artikelen die zonder uitzondering dezelfde geest ademen. Schrijvers en politici uiten hierin hun diepe ontgoocheling over de bittere vruchten die de zogenaamde Arabische lente tot op heden heeft voortgebracht. Ze waarschuwen voor een Arabische herfst of zelfs winter, omdat de snelle ontwikkelingen in de Arabische wereld duidelijk niet beantwoorden aan de westerse euforie over wat men zag als een democratiseringsgolf in het verstarde Midden-Oosten.

De nuchtere waarheid is echter dat de recente gebeurtenissen in Egypte en het aanhoudende geweld in Libië voorspelbaar waren. In Egypte was het vanaf het begin volstrekt duidelijk dat de militaire junta, die het land sinds 1952 onafgebroken geregeerd had, president Mubarak opofferde om achter de schermen de touwtjes strak in eigen hand te houden. Het viel bovendien slechts weinigen op dat de ”seculiere” Egyptische jongeren, die begin februari voor de internationale camera’s verschenen op het Tahrirplein in Caïro, allemaal vloeiend Engels spraken. Waarmee ze mijlenver afstaan van de grote massa verarmde en veelal analfabete Egyptenaren die in de invoering van de sharia de enige betrouwbare én herkenbare oplossing zien voor de talloze problemen die hun dagelijkse leven teisteren. Terwijl in buurland Libië reeds in maart bekend was dat islamisten en zelfs doorgewinterde jihadisten de kern van de Libische oppositie vormden.

Arabische Liga

Het probleem blijkt dus niet zozeer de onvoorziene loop der gebeurtenissen te zijn, maar vooral onze perceptie ervan, die vaak weinig rekening houdt met allerlei processen die specifiek zijn voor het Midden-Oosten. Wat ons brengt bij de ingewikkelde situatie in Syrië, die zowel de Arabische wereld als de internationale gemeenschap diep verdeelt. De 22 landen van de Arabische Liga konden het vorige week niet eens worden over een gezamenlijk standpunt met betrekking tot de aanhoudende crisis in Syrië. Opvallend was hierbij dat de rijke Arabische golfstaten een veel hardere positie innamen dan hun armere Arabische broeders, die heel goed begrepen dat de golfstaten het Syrische regime vooral ten val willen brengen omdat daarmee aartsvijand Iran een belangrijke klap krijgt.

Het standpunt van de golfstaten kreeg een warme ontvangst in westerse hoofdsteden, waar men niet moeilijk deed over het feit dat de situatie van de mensenrechten in bijvoorbeeld Saudi-Arabië waarschijnlijk veel slechter is dan in Syrië. Goedkope olie maakt immers veel goed. Bovendien werd de aandacht van de wereld afgeleid door de gebeurtenissen in Caïro, waar het leger met pantservoertuigen over de lichamen van kopten reed. Zonder dat iemand op het idee kwam om de Verenigde Naties in spoedzitting bijeen te roepen om Egypte te dreigen met economische sancties.

De algemene opinie luidt immers dat in Egypte de revolutie van het volk is geslaagd. Dit in tegenstelling tot Syrië, waar het regime de revolutie heeft neergeslagen. Overigens lijkt de media-aandacht voor Syrië aanmerkelijk bekoeld. Daardoor bleef onbelicht dat op 12 oktober meer dan „ miljoen Syriërs in Damascus de straat op gingen om hun steun te betuigen aan de Syrische regering.

Wapens

De Syrische regering heeft nu een speciale commissie in het leven geroepen die een nieuwe grondwet moet voorbereiden die Syrië naar een nieuw, meer democratisch tijdperk moet leiden. Op 12 december worden er gemeenteraadsverkiezingen gehouden, terwijl voor februari nieuwe parlementsverkiezingen gepland staan. De verwachting is dat tegen die tijd de nieuwe wet op de politieke partijen van kracht is, die een veel grotere keuze aan partijen mogelijk moet maken. Allemaal politieke hervormingen die in Egypte voor een groot deel nog steeds niet van de grond zijn gekomen. De Syrische oppositie daarentegen heeft haar standpunten verhard en alle hervormingen op voorhand afgewezen, wellicht uit vrees dat met het welslagen van deze hervormingen de populariteit van het regime zal vergroten.

Het zorgwekkendst zijn in dit verband de alarmerende berichten dat de oppositie zich op grote schaal aan het bewapenen is. Door de crisis in Syrië zijn de prijzen van allerlei soorten wapens op de zwarte wapenmarkt in Libanon verdrievoudigd. Libanese media maakten afgelopen weekend nog gewag van een grote wapenvangst door het Libanese leger op de snelweg tussen Halba en Khraibah. Wapens die zeer waarschijnlijk op weg waren naar de Syrische oppositie. Het is dit soort berichten waardoor een toenemend aantal Syriërs zich bezorgd afvraagt wat de toekomst brengen zal.

Laatste seculiere staat

Sinds januari is de westerse perceptie over de ontwikkelingen in de Arabische wereld reeds behoorlijk gewijzigd, omdat steeds duidelijker is geworden dat het omverwerpen van een dictator of regime niet automatisch tot democratie leidt. Waarbij men in het geval van Syrië nog in overweging dient te nemen dat in dit land regime en staat zo nauw met elkaar verweven zijn dat er een meer dan reële kans bestaat dat de val van het regime het ineenstorten van de staat zal betekenen. Waarmee de enige en laatste seculiere staat zal verdwijnen die het Midden-Oosten nog rijk is.

In dit licht doemt er een ongemakkelijke vraag op. Is het wellicht te prefereren dat de politieke en economische hervormingen in Syrië zullen slagen? Sommigen zullen dit ongetwijfeld interpreteren als het mislukken van de Syrische revolutie, maar kan men niet met evenveel recht verdedigen dat hiermee de revolutie juist geslaagd is? Dit in tegenstelling tot Egypte en Libië, die steeds meer lijken af te glijden richting chaos en chronische instabiliteit.

De auteur is correspondent voor deze krant in Syrië.