Het is zaak dat de verduurzaming van de economie versnelt. Om onze welwaart te behouden zullen we ons economisch systeem fundamenteel moeten herzien. We lopen keihard aan tegen de ecologische en sociale grenzen van onze planeet. Dat kunnen zelfs degenen die nog twijfelen aan het klimaatprobleem niet ontkennen.

Eurocommissaris Janez Potocnik verwoordde de urgentie van de benodigde verandering deze week uitstekend in zijn speech over het Europees grondstoffenbeleid: „Als we willen dat alles hetzelfde blijft, dan moeten we veranderen.”

In het regeerakkoord van het kabinet ontbreekt dit besef van urgentie. De aankondiging van een Green Deal in het akkoord gaf weliswaar vooreerst de hoop dat het kabinet serieuze stappen zou nemen. Wij waren dan ook enthousiast over het Green-Dealtraject dat het ministerie dit jaar in gang heeft gezet.

Het concept van de Green Deal past helemaal in onze filosofie: het bedrijfsleven initieert, de overheid faciliteert die initiatieven zo goed mogelijk door wet- en regelgeving aan te passen en belemmeringen weg te nemen.

Dat daarvoor in tijden van crisis minder geld en subsidies beschikbaar zijn, is begrijpelijk. We vragen dan ook niet om meer geld. Duurzame koplopers laten iedere dag zien dat duurzaam ondernemen en succesvol zijn heel goed samen gaan.

Zwak

Enthousiast als we waren, hebben we in februari de minister in de gezamenlijke brief namens meer dan zestig ceo’s enkele concrete voorstellen gedaan. De betrokkenheid van de aangesloten ondernemingen resulteerde in juni tot de publicatie ”Green Deal Energie, noodzaak tot structurele maatregelen”. Daarin zijn de voorstellen verder uitgewerkt.

Structurele maatregelen behoren de kern te zijn van een koepelovereenkomst tussen een groot aantal partijen en de overheid. Deze ontbreken echter in de overeenkomst die deze week is gesloten. De Groene Zaak heeft zijn handtekening daar dan ook niet onder gezet.

Met de Green Deal zet het kabinet weliswaar een aantal kleine stappen, maar die gaan uit van het optimaliseren van het huidige systeem. Dat is volgens ons onvoldoende. De Rekenkamer concludeerde deze week nog dat het energiebesparingsbeleid te zwak is om de gestelde doelen te behalen.

Verspillen

Waar duurzame ondernemers en onze economie in het algemeen last van hebben is dat het voordeliger is om niet duurzaam te zijn. Het verspillen van grondstoffen is bijvoorbeeld voordeliger dan het hergebruiken. Wij hameren dan ook sinds het begin van ons ontstaan op maatregelen die de prikkels in ons economisch systeem verleggen. Laten we dat na, dan zal onze economie niet wezenlijk veranderen en zal de concurrentiepositie van duurzaam ondernemen niet essentieel verbeteren.

Zo is het nog steeds zo dat grootverbruikers van energie een korting krijgen naarmate ze meer energie verbruiken. Een sterker voorbeeld van een verkeerde prikkel in het energiesysteem bestaat er bijna niet. We hebben dan ook voorgesteld deze kortingen af te bouwen.

Een tweede voorstel dat we hebben gedaan is het verschuiven van belasting op arbeid naar grondstoffen. Daarmee creëer je een duidelijke prikkel om effectiever en efficiënter met grondstoffen om te gaan. Wanneer je tegelijkertijd de belastingen op arbeid verlaagt zodat de totale belastingdruk gelijk blijft, kunnen duurzame consumenten en ondernemers profiteren. En het is ook nog eens goed voor de werkgelegenheid.

Daden

Het baart ons grote zorgen dat de afkondiging van concrete maatregelen voor de transitie naar een duurzame economie op deze manier erg lang gaat duren, moeilijk voorspelbaar wordt en onvoldoende houvast biedt voor consumenten en het bedrijfsleven.

De urgentie is er, Nederland dient door te pakken. Gelukkig doen duurzame consumenten en bedrijven dat, ook los van de overheid. Maar omgekeerd geredeneerd kunnen juist meters gemaakt worden als de overheid die urgentie omzet in daden, in plaats van veel mooie woorden.

De auteur is directeur van De Groene Zaak, een platform voor bijna 120 duurzame ondernemers die samen werken aan het verduurzamen van de economie.