Het gaat in dit boek niet om de theologie of de geschiedenis van de puriteinen, maar om hun zielenkennis. De titel ”Genezing voor de ziel” is dan ook zeer treffend. De auteur, Mark Deckard, kwam als Bijbelgetrouwe hulpverlener in aanraking met de puriteinse lectuur. Hij ontdekte daarin zulke diepe inzichten in de menselijke geest dat hij die vruchtbaar wilde maken voor een breder publiek. Deckard luisterde naar de inzichten die puriteinen in hun pastorale praktijk hebben opgedaan, om dit voor het heden te vertolken.

Ik denk dat het inderdaad heel erg op z’n plaats is om uitdrukkelijk aandacht te hebben voor de menselijke ziel. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat tal van geestelijke en psychologische problemen in kerk en samenleving teruggaan op een gebrek aan inzicht en kunde op dit terrein. En dan heb ik het nog niet eens over het geestelijke leven. Hoe belangrijk is het dat we in de verkondiging niet alleen exegese bedrijven en wat algemene toepassingen maken, maar werkelijk praktisch zielenonderwijs geven om geestelijke misstanden aan te wijzen, ongezonde misverstanden recht te zetten, subtiele verleidingen te ontmaskeren, de weerbarstigheid van geestelijke kwalen te onderkennen, het eigenlijke van de geestelijke gaven te benoemen en ons daarbij bewust te zijn van de geestelijke gevaren.

Deckard heeft hiertoe de werken van zeven puriteinse auteurs samengebracht in één boek. Ten eerste gaat het om het werk van John Flavel over de omgang met Gods voorzienigheid. Een christen kan veel vragen hebben over Gods leiding in zijn leven. Flavel kende in zijn persoonlijk leven de tegenslagen en dit maakte hem bekwaam om toen en nu leiding te geven in deze problematiek.

Het tweede boek dat Deckard samenvat en waaruit hij verschillende treffende citaten geeft, is dat van Jeremiah Burroughs over tevredenheid. De grote zegen van tevredenheid wordt aangewezen, terwijl op een ontdekkende wijze de ontevredenheid aan het licht wordt gebracht. Burroughs stelt geen oppervlakkige diagnose en geeft geen dooddoeners als medicijn, maar legt de kwaal echt bloot, om de juiste geestelijke medicijnen toe te dienen.

John Owen kan natuurlijk niet ontbreken. Deckard behandelt van hem het boek over het doden van de inwonende zonden. Al lezend kwam ik opnieuw onder de indruk van de diepe kennis van het menselijk hart in Owens geschriften. Het is buitengewoon concreet als hij schrijft over de omgang met verleidingen of zondige gewoonten, maar niet minder als hij zegt hoe we deze moeten keren.

De ”Christenreis” van John Bunyan wordt ook samengevat weergegeven, vooral met het oog op de vreemdelingschap van de christen en het zich onbegrepen kunnen voelen. Hier komt vooral tot uitdrukking dat een christen heel persoonlijk de pelgrimsreis naar de eeuwigheid maakt.

Vervolgens heeft Deckard zijn oor te luisteren gelegd bij Jonathan Edwards. Hij beschrijft Edwards’ inzichten omtrent de verhouding van geloof en affectie, verstand en ervaring. Enerzijds wordt hierin duidelijk dat het geloof niet zonder verstand is, anderzijds vond ik ook in de samenvatting doorklinken dat het in het christelijk leven gaat om de passie van het hart voor God en Zijn Zoon. Indringend.

William Bridge was een zielenarts die zich bezighield met de vraag hoe we in hardnekkige moedeloosheid en depressie opnieuw de vreugde van Gods heil kunnen ervaren. Weldadig om dit in een kort bestek te lezen. Dat geldt ook voor de laatste bijdrage, over Thomas Brooks’ inzichten omtrent de listen van de duivel.

Genezing voor de ziel. Levenslessen uit geschriften van de puriteinen, Mark Deckard;
uitg. De Groot Goudriaan, Utrecht, 2011; ISBN 978 90 8865 1618; 240 blz.; € 24,50.