Stoere mannen die huilen als kinderen. Tijdens Stay Cleanbijeenkomsten bij De Hoop kwam De Vogel –forse gestalte, kortgeknipt haar, ketting met een kruisteken om zijn hals– ze meer dan eens tegen. Op de eerste sessies die hij daar begin dit jaar meemaakte luisterde hij vooral. De openheid van de andere deelnemers en het groeiende vertrouwen in de groep hielpen hem op den duur over de drempel om te gaan praten.

„Wat ik van de anderen hoorde, herkende ik. Achter elke verslaving blijkt een verhaal schuil te gaan dat mensen vaak nog nooit hebben durven vertellen. Bij Stay Clean komen die ervaringen los. Uiteindelijk moest ik ook met de billen bloot. Iemand zei: „Ik loog iedereen voor over mijn alcoholgebruik.” Dat was bij mij precies zo. Ik begon erover te praten en kon niet meer stoppen. Alles wat ik jarenlang had verzwegen, kwam eruit.”

Als zijn vrouw hem op zijn drankmisbruik aansprak, reageerde De Vogel geïrriteerd. „„Zit niet zo te zeuren”, zei ik dan. „Iedereen drinkt wel eens een paar biertjes.” Bij mij ging het alleen niet om een paar. Ik was soms zo dronken dat ik ’s ochtends niet meer wist waar ik de avond ervoor was geweest. Omdat ik dat niet wilde toegeven, deed ik niets anders dan liegen en bedriegen.”

Zijn verslaving heeft een lange voorgeschiedenis. „Ik groeide op met alcohol. Mijn vader kon geen maat houden en mijn moeder lustte ook graag een borreltje. Als guppy van vier jaar wipte ik thuis met een lepeltje de suiker uit de jeneverglaasjes en at die op. Die was doordrenkt van alcohol. Een paar jaar later kreeg ik huidallergie. De huisarts adviseerde mijn ouders me bruinbier te geven. Zodra ik dat dronk, verdwenen de blaren op mijn huid.”

Op veertienjarige leeftijd stapt De Vogel over op gewoon bier, met een hoger alcoholpercentage. Als hij met vrienden gaat stappen, is hij de gangmaker. „Stoer doen voor de meiden, je kent dat wel. Ik dronk bessenjenever als limonade en was regelmatig dronken.” Het leven thuis is intussen allerminst een pretje. Het ene moment zit hij vrolijk met zijn vader aan de borrel, het andere moment wordt hij door hem mishandeld.

Na een verkeringstijd van negen jaar –„we hadden een mooie uitzet bij elkaar gespaard”– trouwt De Vogel. Het huwelijk loopt na ruim een jaar stuk als blijkt dat zijn vrouw een relatie heeft met zijn beste vriend. „Toen ben ik pas echt goed gaan drinken. Ik was eenzaam en dook regelmatig de kroeg in.”

Nadat een tweede relatie eveneens op de klippen is gelopen, ontmoet hij zijn huidige vrouw, Willy. Hij belooft met drinken te zullen stoppen als ze een baby krijgen, maar voegt de daad niet bij het woord. „Mijn vrouw ging vroeg naar bed. Als ik alleen in de kamer zat, dronk ik weer. En niet weinig. Verschillende keren kwam ik met justitie in aanraking omdat ik met drank op achter het stuur zat. Ik dank God op mijn blote knieën dat ik nooit iemand heb aangereden.”

Alle mooie beloften ten spijt, neemt het drankgebruik van De Vogel alleen maar toe, ook na de geboorte van een tweede kind. Uiteindelijk staat zijn huwelijk daardoor zo onder spanning dat een echtscheiding volgt. Een paar jaar later besluiten Willy en hij toch weer samen verder te gaan en hertrouwen ze. Daarbij speelt mee dat ze, als leden van een evangelische gemeente, in 2007 bewust hun „leven aan God hebben gegeven.”

Tijdens gesprekken met kerkleden komt De Vogels drankgebruik ter sprake, maar hij erkent niet dat hij verslaafd is. Het duurt nog tot eind 2010 voordat hij zijn probleem onder ogen ziet en besluit hulp te zoeken. „Ik zoop zo veel –drinken kon ik het niet meer noemen– dat mijn lichaam niet meer reageerde zoals het hoorde. Een krat bier en een fles whisky op een avond was niets. In december zei ik: Ik wil en kan er niet meer tegen.”

Na een intakegesprek bij De Hoop vertelt hij aan zijn dochters –op dat moment acht en twaalf jaar oud– dat hij zich laat opnemen. „Dat is moeilijk hoor, om dat tegen je kinderen te zeggen. Nancy en Melissa reageerden echter verrassend: „Wat goed, papa, dat u dat gaat doen.” Ze hoopten een andere vader terug te krijgen.”

De Vogel vertrekt naar de christelijke instelling voor verslavingszorg in Dordrecht, maar wil al op de derde dag terug naar huis. Mede door gesprekken met andere cliënten besluit hij uiteindelijk toch door te gaan met het afkickprogramma.

De bijeenkomsten van een Stay Cleangroep bij De Hoop zijn voor De Vogel een waardevolle aanvulling op de behandeling in de kliniek. „Ik kijk altijd eerst de kat uit de boom. Toen ik een paar keer bij Stay Clean was geweest, kwam ik los. Anderen vertelden eerlijk hun verhaal, waarom zou ik dan mijn mond houden? Positief vond ik ook de plaats die het geloof in de gesprekken innam.”

Stay Clean werkt met een christelijke variant van de twaalfstappenmethode die de Anonieme Alcoholisten gebruiken. Deelnemers erkennen dat ze machteloos staan tegenover hun verslaving en dat God hen geestelijk gezond kan maken. De vijfde stap vraagt het belijden van zonden tegenover God en mensen. „Daarbij ging ik pas echt beseffen hoeveel verdriet ik mijn vrouw en kinderen, maar ook mijn ouders en anderen heb aangedaan.”

Na een paar intensieve maanden –„halverwege de avond was ik altijd bekaf”– sluit De Vogel zijn behandeling af. Met hulp van Stichting Stay Clean start hij in zijn regio een groep voor ex-verslaafden die elke week bij elkaar komt. Deze bijeenkomsten zijn belangrijk voor hem. „Ik zou er niet mee willen stoppen en er ook niet mee kúnnen stoppen. Sinds mijn vertrek bij De Hoop ben ik clean, maar ik zal altijd verslavingsgevoelig blijven. Het is goed om steeds weer in een vertrouwde sfeer ervaringen te delen.”

Het christelijke karakter van de groep heeft voor De Vogel een meerwaarde. „We bidden het Onze Vader met elkaar en sluiten elke avond af met het gebed: „Help mij aan U over te geven wat ik niet kan veranderen, geef mij de moed om te veranderen wat ik zelf kan en de wijsheid om het verschil te herkennen.” Dat hebben we iedere keer weer nodig.”

www.stayclean.nl

Zelfhulpgroep laat (ex-)verslaafden ervaringen delen

Zelfhulpgroepen vormen een belangrijk middel om het risico op terugval bij ex-verslaafden te verkleinen. Vanuit die filosofie werd tien jaar geleden Stichting Stay Clean opgericht. Inmiddels komen op meer dan twintig plaatsen in het land wekelijks lotgenoten bij elkaar. Dat aantal zal de komende jaren flink stijgen, verwacht hulpverlener Wout Schinkel.

De filosofie van Stay Clean is gebaseerd op het twaalfstappenmodel van de Anonieme Alcoholisten (AA). Het doorlopen van deze stappen moet leiden tot het verslavingsvrij worden en blijven. „Wij hebben dit algemene model vertaald naar onze christelijke identiteit. Als het bijvoorbeeld gaat over de overgave aan een hogere macht, vult iedereen dat volgens de AA-gedachte voor zichzelf in. Wij spreken dan echter over God zoals we Hem kennen uit de Bijbel waaraan we ons leven toetsen”, zegt Schinkel.

Tijdens elke bijeenkomst van Stay Clean komen de twaalf stappen aan bod. Veel tijd wordt er ingeruimd voor het delen van ervaringen in het leven als ex-verslaafde. „De deelnemers vertellen hoe ze erin staan. Door de veiligheid binnen de groep –niets van wat er wordt besproken komt naar buiten– durven mensen hun verhaal te delen. Daarbij gaat het vaak om schrijnende ervaringen, bijvoorbeeld verstoorde en gebroken ouder-kindrelaties.”

De Stay Cleangroepen staan open voor iedereen die verslaafd is geweest, ongeacht de soort verslaving. „Ondanks de verschillen vinden de deelnemers bij elkaar een luisterend oor en herkenning. Als de een zegt waar hij mee zit, vertelt een ander hoe hij met een vergelijkbare situatie is omgegaan. Daardoor ontstaan er goede gesprekken. Ik merk telkens weer hoe belangrijk deze uitwisseling van ervaringen voor de deelnemers is.”

Sinds een aantal jaren maakt de Stay Cleanaanpak deel uit van het behandelprogramma bij De Hoop, een evangelische hulpverleningsorganisatie in Dordrecht. Schinkel begeleidt enkele groepen binnen de instelling. Hij stimuleert cliënten om zich na hun behandeling aan te sluiten bij een afdeling van Stay Clean in hun regio. Deze groepen, die wekelijks bijeenkomen, worden geleid door stabiele ervaringsdeskundigen die ondersteuning krijgen vanuit het dienstencentrum in Dordrecht.

Een ex-verslaafde moet altijd alert blijven dat hij niet terugvalt, stelt Schinkel. „Vooral op momenten dat het niet zo lekker gaat. Als bijvoorbeeld een goede vriend is overleden of de belastingaanslag wat erg blauw is, bestaat het risico dat iemand gaat trippen om de ellende te vergeten. Maar een probleem wordt pas echt een probleem als je er op een verkeerde manier mee omgaat. Dat kun je soms voorkomen door je verhaal met een ander te delen.”

De twaalfde stap van het programma gaat over het helpen van andere verslaafden. Schinkel: „Als mensen zeggen dat ze Stay Clean niet meer nodig hebben, vraag ik hun tóch te blijven om iets voor anderen te betekenen. Op die manier kunnen ze iets positiefs doen met hun verslavingsverleden.”

Tien jaar Stay Clean

Stichting Stay Clean ging tien jaar geleden van start. De organisatie richt zich vooral op terugvalpreventie bij ex-verslaafden door middel van zelfhulpgroepen. Deze regionale groepen staan open voor mensen met diverse verslavingsachtergronden, bijvoorbeeld op het gebied van alcohol, drugs, gokken of pornografie. Op 24 september viert Stay Clean haar tienjarig bestaan met een bijeenkomst in het kerkgebouw van Victory Outreach in Rotterdam. Ook biedt ze verslaafden uit de omgeving van de kerk een gratis barbecue aan.