De tijden dat kijken naar het tv-programma Opsporing Verzocht de enige manier was om een plaatje van een echte boef te zien, zijn allang vervlogen. De politie zet steeds vaker beelden van verdachten op internet. Dat mag ook van de wetgever, zolang het maar gebeurt ter wille van de opsporing.

Probleem is dat de politie allang niet meer het monopolie heeft op die mogelijkheid. Ook gedupeerde winkeliers, verontruste burgers die naast een vermeende pedofiel wonen en bestolen fietseigenaren zetten foto’s en filmpjes online, met beeld van de vermeende daders. Via weblogs zoals GeenStijl kan men tot aan Australië al dan niet scherpe foto’s zien van inbrekers in een tankstation, overvallers van een juwelier of iemand die zich mogelijk aan kinderen heeft vergrepen.

Het lijkt aantrekkelijk om op deze manier verdachten op te sporen, maar het mag niet en dat moet ook zo blijven. Noch de Wet bescherming persoonsgegevens, noch de Auteurswet staat deze vorm van eigenrichting toe. Hier hebben we de politie voor.

Bovendien zijn de gevolgen voor de vermeende dader enorm: het beeld blijft voor altijd op internet rondzwerven, zichtbaar voor een enorm publiek. De reputatieschade is onmeetbaar, en, belangrijker, die is al aangebracht voordat is vastgesteld of de verdachte ook daadwerkelijk schuldig is.

Het argument dat de politie deze hulp van burgers goed kan gebruiken bij de opsporing van boeven omdat ze daar zelf onvoldoende aan toekomt, snijdt geen hout. Dat de politie misschien een capaciteitsprobleem heeft, betekent namelijk nog niet dat burgers het recht in eigen hand moeten nemen. Als het beeldmateriaal werkelijk zo scherp is en duidelijk aantoont dat er een misdrijf is gepleegd, kan de politie daar altijd wat mee.

Verder is het vaak zo dat beelden met dubieuze motieven online worden gezet. Het is vaak een vorm van terugslaan, van wraak op een vermeende dader. En zelfs als het alleen maar zou gaan om de opsporing van een winkeldief, betwijfel ik of het middel zo effectief is. Stel je voor dat alle winkeliers van Nederland het zouden gaan doen, dan bereik je waarschijnlijk het tegenovergestelde als gevolg van een overkill aan filmpjes.

Ik realiseer me dat machteloze winkeliers geen boodschap hebben aan deze argumenten. Toch moeten ze de wet respecteren en blijven vertrouwen op de politie. Ook het ophangen van een foto van een notoire winkeldief in de zaak is principieel gezien een overtreding van het portretrecht, al houd je de winkeldief ermee buiten de deur. Dat gebeurt echter op een zo veel kleinere schaal dat ik daar geen moeite mee heb. Dat is een heel klein schandpaaltje.

De auteur is werkzaam bij het Centrum voor Recht en ICT van de Rijksuniversiteit Groningen.