De kinderdermatoloog nodigt een aantal keren per jaar kinderen met hun ouders uit voor de Eczeemschool. Gemiddeld zo’n vijf tot acht per keer, zodat ze alle aandacht krijgen tijdens het smeerpracticum. De patiënten bezoeken de poli­kliniek KinderHaven in het Rotterdamse ziekenhuis, dat onder­deel is van het Erasmus MC, omdat ze een ernstige vorm van eczeem hebben.

Tijdens deze bijeenkomst kan de arts meer over de ziekte vertellen dan tijdens een spreekuur. „Daar blijft het bij de theorie, leg ik aan ouders uit hoe ze de verschillende zalven moeten gebruiken. Hier brengen ze het in praktijk.”

Tijdens de Eczeemschool van woensdag vertelde Oranje opnieuw over de aandoening en het ontstaan en de behandeling ervan. „Er is niet één enkele factor aan te wijzen als oorzaak voor eczeem”, zegt hij. Wel is duidelijk dat aanleg een belangrijke rol speelt. „In 90 procent van de gevallen zit de huid­aandoening in de familie.”

Eczeem gaat nogal eens gepaard met een allergie voor bijvoorbeeld huisstofmijt of voedsel. „Toch zijn zeker niet alle kinderen allergisch.” Kinderen met eczeem blijken ook een grotere kans te hebben om later astma of hooikoorts te ont­wikkelen.

Schrikken mensen nog wel eens van de rode, schilferige plekken, de kinderen zelf wennen eraan en zien ze vaak niet meer, is de ervaring van Oranje. „De jeuk is erger dan het uiter­lijk. Wanneer ze daardoor ’s nachts slecht slapen, betekent dat bovendien een probleem voor het hele gezin.”

De huidarts benadrukt dat de kinderen niet aan de jeukende plekken mogen krabben. „Het biedt geen oplossing, want het verergert de jeuk.” Verder bestaat het risico dat de huid door het krabben beschadigt en gaat ontsteken.

Verpleegkundig specialist Magda Spierings-de Groot, eveneens werkzaam bij KinderHaven, vertelt dat koelen kan helpen. Ze raadt ouders aan om een voorwerp in de koelkast te leggen: een metalen lepel, een schoongewassen gladde steen of een coldpack gevuld met gel. „Wanneer de coldpack in de vriezer heeft gelegen, doe er dan altijd een handdoek omheen.”

Een koude lepel geeft niet alleen verkoeling, maar de kinderen kunnen er ook druk mee geven op de plaats waar ze de meeste jeuk hebben.

Een massageborstel met stompe, houten noppen kan ook uitkomst bieden, weet Spierings. „Hij geeft druk en voorkomt dat de huid kapotgaat.”

Zijn al die middelen niet voorhanden, dan is het verstandig om kinderen te leren dat ze alleen met een mouw of een T-shirt ertussen mogen krabben. Ook dat voorkomt dat de huid beschadigt. Spierings: „Je kunt niet zomaar zeggen: Je mag niet krabben.”

Ze adviseert om de nagels kort en schoon te houden. „Een eczeemhuid ontsteekt nu eenmaal gemakkelijk.”

De verpleegkundig specialist weet uit ervaring dat irriterende stoffen, zoals een wollen trui, de aandoening kunnen verergeren. Kleding en beddengoed wast ze het liefst met Neutral. „Met een geparfumeerd wasmiddel is het noodzakelijk om een keer extra te spoelen. Doe ik dat niet, dan merk ik dat het eczeem van mijn kinderen verergert.”

In de loop der jaren is duidelijk geworden dat pilletjes en drankjes de jeuk niet kunnen onderdrukken, aldus Oranje. „Het enige wat we hebben, zijn smeersels.”

Om de huid in een goede conditie te krijgen en te houden, is dagelijks smeren met een basiscrème een must. „Bij iemand met eczeem is de hele huid droog.” Vaak geeft trouw smeren verbetering van de aandoening, zo merkte de huidarts.

Spierings benadrukt dat het belangrijk is dat zowel de ouders als het kind de crème of de zalf prettig vinden. Hij mag bijvoorbeeld niet prikken. „Het kind wordt er immers tot in lengte van jaren mee ingesmeerd.” In de dozen met spulletjes voor de smeerklas zitten dan ook diverse pompjes en tubes, zodat ze verschillende producten kunnen uitproberen.

Op de plaatjes die het smeerritueel in acht stappen verbeelden, staat een foutje, stelt Oranje. Uit de zaal komt al snel het antwoord: bij de armen en benen staan pijlen van beneden naar boven, dat moet andersom. De arts bevestigt dit: het is belangrijk om met de haren mee te strijken, van de schouder naar de hand en vanaf de bovenbenen naar de voeten. Anders kunnen haarzakjes door de zalf verstoppen en bulten vormen.

De meeste stappen kunnen de kinderen zelf afhandelen, zeker als ze wat ouder zijn. Bij de laatste fase, de rug, hebben ze echter de hulp van vader of moeder nodig. Die moet dan wel, net zoals de jongens en de meisjes bij stap één hebben geleerd, eerst de handen wassen.

Na de dagelijkse smeersessie met basiscrème mag de ouder de aangedane plekken insmeren met een hormoonzalf. „Wie daarvoor de vingertopmethode hanteert, gebruikt nooit te veel”, stelt Oranje de aanwezige ouders gerust.

Al helpt het smeren met basis­crème het eczeem te verminderen, het kan niet voorkomen dat de aandoening in stressvolle perioden verergert. „Het eczeem kan opvlammen rond een verjaardag, de aankomst van sinterklaas of een toetsperiode op school.”

Oranje benadrukt dat het belangrijk is om de crème of zalf continu te gebruiken, ook als het goed gaat. „Eczeem is een chronische aandoening. Dat betekent dat je eindeloos moet doorgaan met smeren.”