De toenemende aandacht voor het klassieke meisjesboek, zo luidt zelfs de ondertitel die de docent Nederland en Engels aan het Calvijn College meegaf aan haar scriptie ”Top Naeff en Schoolidyllen”.

Waarop baseert u het dat er toenemende aandacht voor ”Schoolidyllen” is?

„Afgelopen jaar verschenen de 28e druk van ”Schoolidyllen” én een biografie van Gé Vaartjes over Top Naeff.”

Is het boek niet gewoon altijd populair gebléven?

„Gedeeltelijk, dat zie je ook in reacties op internet bijvoorbeeld. Wel is het zo dat het nogal gedateerd werd. De belangstelling nam daardoor af. Door herschrijving is het toegankelijker geworden en ontstaat er opnieuw belangstelling.”

Hoe definieert u de term ‘klassiek’?

„Een klassieker moet aan een aantal voorwaarden voldoen: zo’n boek is ten minste honderd jaar oud; er verschijnen veel metateksten over, dus: recensies en artikelen; het is vertaald en bewerkt en omgebogen tot een ander genre, zoals film. Aan sommige voldoet ”Schoolidyllen” niet. Het verhaal is bijvoorbeeld nooit verfilmd. Toch zal het boek niet snel verdwijnen.”

Top Naeff schreef dit boek even gauw tussendoor. Op werk dat al lang vergeten is, had ze veel meer haar best gedaan, constateert u. Verbaast u dat?

„Een beetje wel. Ik kan best begrijpen dat zij daardoor met dit boek minder had dan met ander werk. Top Naeff had indertijd een heel andere status dan nu, zeer gerespecteerd door schrijvers als A. Roland Holst, Marcellus Emants en Martinus Nijhoff. Ze stond echt op een voetstuk. Dat kwam vooral door ”Schoolidyllen”, terwijl ze veel meer heeft gedaan en daar ook veel meer tijd in heeft gestoken.”

Zijn het wellicht vaker juist de boeken die op een dergelijke manier ontstaan, die beklijven? Omdat die volop geïnspireerd zijn en niet na lang sleutelen en schaven tot stand gebracht?

„Het is moeilijk om daar iets over te zeggen. Er zijn ook grote auteurs die soms jaren aan een boek bezig zijn geweest, zoals Harry Mulisch. Maar John Boyne schreef ”De jongen in de gestreepte pyjama” weer wel heel snel. En soms lopen schrijvers al heel lang met een verhaal in hun hoofd en als ze gaan zitten komt het eruit. Voor Top Naeff geldt dat er in dit genre weinig geschreven was. Externe factoren spelen dan ook mee.”

”Schoolidyllen” is geïnspireerd door een andere klassieker, namelijk ”Little Women”. Komt het vaker voor dat klassiekers een andere klassieker als inspiratiebron hebben?

„Als je in de geschiedenis van de grote verhalen zou duiken, kom je vast meer interessante voorbeelden tegen. Er zijn vaak veel verwevenheden te vinden. In ”Little Women” zelf zitten bijvoorbeeld lijnen die naar ”De Christenreis” van John Bunyan verwijzen.”

U laat zien dat in de 28e druk verouderde begrippen worden verklaard, zoals ”krans”, ”jelui” en ”ulevellen”. Vindt u dit noodzakelijk? Bepalen zulke woorden niet juist de sfeer van het boek? De betekenis kun je doorgaans toch uit de context opmaken?

„Dat is absoluut waar, maar als je meer wilt weten over die tijd, krijg je via de uitleg bij zo’n woord extra informatie.”

Top Naeff kreeg wel enige kritiek op ”Schoolidyllen”, al was het niet veel. Deelt u die?

„Nee, ik vind ”Schoolydillen” nog altijd heel mooi, omdat het veel duidelijk maakt over het leven van de gegoede burgerij begin twintigste eeuw. Ik zou hooguit zeggen dat het iets gedateerd is en daardoor soms wat flauw genoemd zou kunnen worden. De kritiek die Naeff destijds kreeg –haar boek zou het gezag ondermijnen en het geloof zou er niet in aan bod komen– deel ik niet. Vlak voordat ze sterft, zingt Jet een christelijk lied. Ik vraag me wel af in hoeverre Top Naeff zelf gelovig is geweest. Je krijgt daar niet echt goed hoogte van. Ik heb dat verder buiten beschouwing gelaten, omdat het in ”Schoolidyllen” ook weinig aan de orde komt.”

Boekgegevens

Onder de titel ”Rebel & dame” publiceerde Gé Vaartjes afgelopen jaar een omvangrijke en gedetailleerde biografie over Top Naeff. Het boek verscheen bij Querido, Amsterdam; ISBN 978 90 214 3763 7; 664 blz.; € 34,90.