Begin deze maand meldde het vakblad Boerderij het feit. ”Frankrijk draait biggen door”. Het blad Varkenshouderij bracht nadien een wat andere lezing van hetzelfde verhaal, maar het andere zat ’m vooral in de aantallen te doden dieren per dag of per week. Het uiteindelijke effect is hetzelfde: minimaal 100.000 biggen verdwijnen vanuit de moederschoot rechtstreeks in de destructieton of worden verwerkt tot hondenbrokken. Vanaf dat moment was de Stichting Wakker Dier in Amsterdam goed wakker en ze is niet van plan weer te gaan slapen voordat het probleem is opgelost.

In een brief aan Eurocommissaris David Byrne protesteert de stichting tegen de snode plannen van de varkenshouders uit West-Frankrijk die inmiddels al zijn begonnen met de uitvoering ervan. De eerste duizenden biggen zijn inmiddels doodgespoten. Waarschijnlijk op dezelfde poststapel van Byrne ligt nog het Franse verzoek om toestemming van de Europese Commissie voor het massaal doden van de biggen.

Het blad Varkenshouderij meldt echter ook dat Anniporc, een organisatie van boeren, handelaren en slachterijen, de maatregel heeft overgenomen van de Franse overheid. Hiermee wordt voorkomen dat er toestemming van Brussel nodig is, omdat de EU de maatregel immers ook als overheidssteun zou kunnen aanmerken. Frankrijk produceert jaarlijks 23 miljoen biggen. De 100.000 te doden biggen maken 0,06 procent uit van de totale EU-productie.

De zogenaamde knuppelpremie -ook wel heroduspremie genoemd- van 15 euro per big is door de Fransen ingesteld om het aanbod van jonge biggen te verkleinen, zodat de huidige lage Europese varkensprijs wat kan opkrabbelen. Directeur Mattheus Bleijenberg van de stichting: „In Europa is al maanden sprake van een overproductie aan varkensvlees en daarmee van een lage prijs. Om deze reden verleende de Commissie subsidie voor een opslagregeling voor varkensvlees. De prijs is echter nog steeds laag.”

Volgens beleidsmedewerker ir. Sjoerd van der Wouw van Wakker Dier is het onduidelijk wie de knuppelpremie uiteindelijk betaalt: de Franse overheid of de sector zelf. „De biggen worden in elk geval opgekocht om te voorkomen dat ze gemest worden en als varkensvlees op de markt verschijnen. Wij zeggen in de brief dat dit soort praktijken -dieren doden om marktevenwichten te herstellen- expliciet moet worden verboden.”

Chris van Gisbergen, varkensvoorman van boerenorganisatie LTO Nederland, liet al weten het doden van de biggen niet alleen maatschappelijk onacceptabel te vinden, maar ook vanuit ethisch oogpunt ondenkbaar. „Het zijn geen kroppen sla die je zo maar even doordraait. En als je het aantal biggen bekijkt waarover het gaat, dan gaat het om peanuts in de totale EU. Vraag en aanbod zullen altijd blijven sturen, en daar past deze maatregel niet bij.” Het Productschap Vee, Vlees en Eieren (PVE) sluit zich aan bij die opvatting en verwijst naar de emoties die ten tijde van de varkenspest naar boven kwamen rond het doden van jonge biggen met de injectiespuit.

De beide mannen van Wakker Dier zijn enerzijds blij met de afkeuring die vanuit de sector klinkt, maar stellen die tegelijkertijd ook onder kritiek. Bleijenberg: „De sector keurt het doden van de biggen wel af, maar slaat geen alarm. Door eerdere ervaringen wijs geworden denken wij soms dat zo’n ingreep ze misschien wel goed uitkomt. De Franse maatregel werkt immers in het voordeel van de hele Europese markt?”

Om zijn achterdocht te illustreren, verwijst hij naar een commentaar in het blad Pluimveehouderij van augustus 2002 -ruim voor de uitbraak van de klassieke vogelpest in Nederland- waarin de uitbraak van pseudo-vogelpest (de andere variant) in Denemarken wordt besproken. „Anderzijds kan zo’n uitbraak tijdelijk enige verlichting geven aan de overvolle vleeskuikenmarkt. (…) In de huidige volle markt helpen alle beetjes. Vervelend is dat het voortdurend incidenten zijn die voor rendement moeten zorgen.” Van der Wouw: „Het lijkt er soms op dat er in de streken die buiten schot blijven, wordt gegniffeld om uitbraken van veeziekten elders.”

Bij de huidige overcapaciteit kan de Europese Commissie ruwweg kiezen uit vier oplossingen om de druk weg te nemen. Doordraaien is de eerste, maar die is ethisch onaanvaardbaar. Opslaan in koelhuizen is met varkensvlees inmiddels ook geprobeerd, maar dat bleek weinig te helpen. Dumpen van varkensvlees in Derde Wereldlanden of in Rusland is een derde mogelijkheid. Van der Wouw: „Een aantal landen wil echter geen varkensvlees meer ontvangen vanwege alle ziektes.” De vierde, meest logische optie is vermindering van het aanbod. „Als de prijs daalt, loopt het aanbod vanzelf terug.”

Bleijenberg: „Bij eerdere acties zagen we dat het bekend worden van de misstanden onder een breed publiek een hefboom werd om zaken te veranderen. We hopen dat het ook nu zo zal werken. Het is toch verbijsterend dat dieren massaal als tomaten worden doorgedraaid, alleen maar om de economie of de exportbelangen te stimuleren?”