In 2009 verruilde ze daarom haar bestaan in Parijs voor de industriestad Caen, in Normandië, en stortte zich –undercover– met honderden andere werklozen op de arbeidsmarkt. Ze koos een tamelijk hopeloos profiel: alleenstaand, 45-plus, geen bijzondere opleiding. Ze vertelde dat ze de afgelopen twintig jaar had samengewoond met een man die in haar inkomsten voorzag.

Het is de medewerker op het arbeidsbureau al snel duidelijk dat Aubenas daarmee behoort tot „de bodem van de pan.” Om haar kansen te vergroten krijgt Aubenas een cursus ”curriculum vitae” en een cursusdag schoonmaakwerk. Daar leert ze om te gaan met nieuwe schoonmaakapparatuur, maar ook met de botheid van het kantoorpersoneel. „In een bedrijf zult u veel mensen tegenkomen die u niet groeten of die niets terugzeggen”, zegt de cursusleider.

Het lukt Aubenas enkele uren schoonmaakwerk te vinden, maar een vaste betrekking blijkt moeilijk. Ze beschrijft op vlotte en humoristische manier het leven van een Franse schoonmaker. Het blijkt in de sector normaal dat er vele uren overgewerkt en gereisd wordt, zonder dat er extra wordt uitbetaald. Van veel waardering is al evenmin sprake.

Het is echter niet alleen kommer en kwel in het boek. Het gaat ook over kameraadschap. Dat maakt het een mooi, betrokken verslag van leven onder in de pan van de Franse economie.

De bodem van de pan. Undercover aan de onderkant van de samenleving, Florence Aubenas;
vert. Frans van Zetten; uitg. Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2011; ISBN 978 90 450 4253 4; 224 blz.; € 21,95.