Allereerst de ”Bezwaren tegen de geest der eeuw” van Da Costa, waarvan de waarde volgens redacteur dr. O. W. Dubois niet zozeer is gelegen in de kritiek op de optimistische verlichtingscultuur, maar in de proclamatie van Gods genade en majesteit tegen­over de autonomie en zelfgenoegzaamheid van de verlichte mens.

Ds. L. J. Geluk verzorgde de uitgave van de overbekende gastpreek van Kohlbrugge over Romeinen 7:14, gevolgd door een uitvoerige leerrede over Genesis 3 en veertien leerredenen over Psalm 118. Hij noemt Kohlbrugge belangrijk vanwege zijn aandacht voor de volstrektheid van Gods genade en zijn grote reserve bij subjectivisme en drijven op gevoel.

De preek over Romeinen, waarin Kohlbrugge scherp elke poging van de mens afkeurt om door (vrome) wetswerken rechtvaardig te worden, was voor Da Costa reden naar de pen te grijpen en Kohlbrugge van anti­nomianisme te beschuldigen. Dubois spreekt van een onmiskenbaar geprikkelde Da Costa, die volledig voorbijging aan Kohlbrugges pastorale bedoelingen en ook geen gevoel had voor diens geheel eigen paradoxale redeneerwijze. Er was geen sprake van een werkelijk gesprek, gebaseerd op inhoud en argumenten. Dubois betreurt het dat zij als broeders van hetzelfde huis niet hebben kunnen samenwonen, want tot hoeveel meer zegen waren ze dan voor de kerk van toen geweest! De discussie tussen Kohlbrugge en Da Costa speelt onverminderd in deze tijd. Daarom is het goed om deze ‘klassieke lichten’ samen te lezen.

Boekgegevens

Ellende en verlossing (1834-1896), H. F. Kohlbrugge en Bezwaren tegen de geest der eeuw. Hoogstbelangrijke brief­wisseling over de heiligmaking, Isaäc da Costa; uitg. ND, Barneveld, 2011; resp. ISBN 978 90 72801 00 5 en 9789072801289; 146 en 288 blz.; € 13,90 en € 15,90.