Sinds vorige week is Israël een wereldberoemde ‘vriend’ rijker. De Noor Anders Behring Breivik beschouwt zichzelf als zionist. Hij beklaagt zich in zijn manifest over het immigrantenbeleid én over de Israëlpolitiek van de Europese Unie. Hij lijkt voor een buitenstaander goed op de hoogte te zijn van de politieke verhoudingen in de Joodse staat en heeft zich positief uitgelaten over wat algemeen wordt gezien als de meest rechtse Israëlische coalitie ooit.

Het spreekt vanzelf dat deze misdadiger geen „zionistische terrorist” is, zoals hij online veelvuldig is aangeduid. En natuurlijk is het niet Israëls schuld wanneer een extremist zichzelf een vriend van Israël noemt. Toch is het veelzeggend dat de Joodse natie het de laatste jaren, als het om openlijk betoonde vormen van vriendschap gaat, vooral van marginale en haatdragende (opinie)leiders en van zwakke of verzwakte politici en landen moet hebben.

Haman

In Israëlische media ben ik de laatste tijd diverse duidelijk herken­bare uitdrukkingen van vriendschap tegengekomen. Bij het uitroepen van de nieuwste staat ter wereld, Zuid-Sudan, waren op straat Israëlische vlaggen te zien. Israëlische en Zuid-Sudanese commentatoren spraken hun wederzijdse sympathie en steun uit. Ik wens Zuid-Sudan alle goeds toe, en geloof dat het uiteindelijk een bruikbare bondgenoot en handelspartner van Israël kan worden, maar de euforie over deze nieuwe Afrikaanse vriend lijkt mij ietwat voorbarig.

Tijdens het flottieljecircus werd veelvuldig gerept over Griekenland als Israëls strategische partner. Vrijwel niemand wees erop dat Griekenland in feite de zieke man van Europa is, die met honderden miljarden Europese steun moeizaam op de been wordt gehouden.

Nog een uitgesproken vriend 
–van Israël en van premier Netanyahu, die hem vorige maand in Rome opzocht– is de Italiaanse premier Silvio Berlusconi. Een vulgaire zeventiger wiens politieke dagen geteld zijn, en wiens land, evenals Griekenland, internationaal niet sterk staat.

Dan hebben we ook nog Wilders’ liefde voor Israël. Voor hem geldt kortweg: Hij haat Haman veel en veel meer dan dat hij Mordechai liefheeft.

Een laatste voorbeeld van een verkeerde vriend van Israël is de Amerikaanse ultraconservatieve commentator Glenn Beck. De man sleept overal de Holocaust bij en vergelijkt zijn politieke tegenstanders regelmatig met nazi’s.

Afgelopen week vergeleek Beck, na de wandaad van Anders Behring Breivik, de jeugdbeweging van de Noorse sociaaldemocratische partij met de Hitlerjeugd. Hij kreeg op een Israëlische nieuwssite bijval van sommige schijnbare Israëlsupporters, die aangaven dat die „linkse, Noorse Israëlhaters” hun verdiende loon kregen.

Populisten

‘Vrienden’ als Wilders, Beck en Behring Beivik steunen niet het Israël dat de vroege zionisten voor ogen stond, en waar ik –samen met andere zionisten en heuse vrienden van Israël– nog steeds in geloof. Voor hen is Israël vaak niets meer dan hét westerse bolwerk tegenover ‘de’ islam. Het gaat hun niet om democratie en vrijheid, rechten voor anders­denkenden, en een thuishaven voor alle Joden waarin ook niet-Joden een veilige en vrije plaats hebben.

Je kunt dat zien aan de groeperingen binnen de Israëlische politiek waarmee zij vooral contact hebben. Het betreft de rechtervleugel van de toch al sterk naar rechts opgeschoven Likud, de Nationale Unie, en de Israël Ons Huispartij. In de visie van die groeperingen is er niet of nauwelijks ruimte voor Arabieren in Israël, en draait het Palestijns-Arabisch-Israëlische conflict enkel om religie en ras. De haat tegen Arabieren, en dan vooral de moslims onder hen, bindt deze rechtse Amerikaanse, Europese, en Israëlische populisten en extremisten. Dit zijn ideologische gelegenheidsvriendschappen.

Sympathie

Je kunt niet bepalen wie zich jouw vriend noemt. Wel kun je je best doen om betrouwbare, echte vrienden te zoeken, en om de goede vrienden die je hebt te koesteren en te behouden, of in ieder geval niet van je te vervreemden. Als Israël zijn huidige koers aanhoudt, zal het uiteindelijk zijn aangewezen op de steun en sympathie van verkeerde vrienden als Wilders en Beck, op zwakke vrienden als Griekenland en Zuid-Sudan.

Het zou goed zijn als de regering in Jeruzalem zich realiseert dat veel van de huidige ‘vrienden’ van Israël verkeerde vrienden zijn. Verder zou het zich moeten afvragen waarom Israël momenteel vooral dergelijke vrienden aantrekt. Het land zou er verstandig aan doen om serieuzer te luisteren naar zijn werkelijke, niet-kritiekloze, vrienden in onder meer Washington, Berlijn, Londen, Parijs en Den Haag, en de vaak legitieme en meestal goedbedoelde kritiek van die vrienden niet automatisch te betitelen als anti-Israëlisch of antisemitisch en die te negeren.

Bert de Bruin is historicus. In 1995 emigreerde hij naar Israël.