Een toevallige uitvinding. Zo zou je het ontstaan van Coca-Cola in 1886 kunnen noemen. Het jubileumjaar van het drankje was voor het Museum van de Twintigste Eeuw in Hoorn reden om de expositie ”125 jaar Coca-Cola” in te richten.

Wie de tijd neemt om de derde verdieping van het Noord-Hollandse museum te bekijken, zal zich verbazen over het grote aantal attributen. Coca-Cola maakt handig gebruik van alledaagse voorwerpen om de aandacht op een zeker bruin drankje te richten. Een Coca-Colakam, -spiegel en -sigarettenaansteker liggen naast elkaar op een tafel. Iets verderop staan glazen en flessen in allerlei uitvoeringen. Oude kranten geven een indruk van berichtgeving door de jaren heen over de onderneming. Eén in het oog springend detail zal de bezoeker niet ontgaan: over concurrent Pepsi wordt geen woord gerept.

Geen uitvinding zonder gunstige voorwaarden. Aan het einde van de negentiende eeuw besluit een aantal Amerikaanse staten tot een verbod op alcohol. De maatschappelijke problemen door alcoholmisbruik rijzen de pan uit. De drooglegging in de staat Georgia is voor Pemberton reden om de alcohol in zijn recepten te vervangen door siroop. De aan morfine en cocaïne verslaafde apotheker heeft nooit geweten dat zijn gelegenheidscocktail van siroop, spuitwater en extracten van de cocaplant zou uitgroeien tot het populairste drankje ter wereld.

Tragiek van de geschiedenis: een zakenpartner van Pemberton, Frank Robinson, gaat al snel met diens recept de markt op. Hij verwerft een patent en ontwerpt een logo. Pemberton doet er allang niet meer toe. In 1888, twee jaar na de geboorte van Coca-Cola, sterft hij aan de gevolgen van maagkanker.

Anno 2011 later kan niemand meer om Coca-Cola heen. Recent onderzoek ondersteunt die stelling. Om en nabij de 94 procent van de wereldbevolking herkent het merk. Inmiddels is Coca-Cola wereldwijd het bekendste woord na ”oké”.

Een van de drijfveren achter het succes van Coca-Cola is de innovatiekracht van het bedrijf. Vanaf het begin is er fors geïnvesteerd in reclame en marketing. In 1892, het bedrijf heeft nog maar een geschiedenis van zes jaar, bedraagt het reclamebudget al 11.000 dollar, omgerekend 7743 euro.

De gereserveerde gelden voor reclame stijgen exponentieel. In 1901 steekt Coca-Cola jaarlijks 100.000 dollar in reclame, een bedrag dat reeds vertienvoudigt in 1911.

Coca-Cola timmert stevig aan de weg. In 1894 prijkt het logo van het bedrijf op de muur van een apotheker. Rond de eeuwwisseling verschijnen de eerste billboards.

Typisch voor Coca-Cola is het ontdekken van gaten in de markt. Al in 1912 opent het bedrijf een vestiging in Manilla, in de Filipijnen – krap een jaar nadat de strijd om het eilandenrijk tussen de Spanjaarden en Amerikanen voorbij is.

De Eerste Wereldoorlog is nog geen halfjaar voorbij, of Coca-Cola opent fabrieken in Parijs en Bordeaux. Frankrijk in wederopbouw blij, de frisdrankengigant blij.

Ook de Tweede Wereldoorlog legt Coca-Cola bepaalt geen windeieren. De Amerikaanse overheid dwingt per decreet af dat elke soldaat voor 5 dollarcent een fles cola moet kunnen kopen. Resultaat: in de oorlogsjaren worden maar liefst 5 miljard flessen Coca-Cola leeggedronken.

Ook in 1989 profiteert Coca-Cola maximaal van het gebeuren op het wereldtoneel. Het IJzeren Gordijn is amper gevallen of de neonreclame van Coca-Cola duikt op in het winkelhart van Moskou.

Bij het inspelen op de marktontwikkelingen wereldwijd hoort ook het handig omgaan met de media. In 1931 laat Coca-Cola een advertentie ontwerpen door de Zweedse kunstenaar Haddon Sundblom waarop twee kinderen flessen cola aan de kerstman geven. Aan deze en volgende reclamecampagnes, met name die uit de jaren dertig, dankt de kerstman zijn huidige bekendheid.

In 1950 haalt het bedrijf opnieuw een geweldige marketingstunt uit. De directeur van Coca-Cola weigert om geportretteerd te worden op de omslag van het gezaghebbende Amerikaanse tijdschrift Times. In plaats van zijn afbeelding vult het logo van Coca-Cola de voorpagina. Een ware revolutie in het medialandschap van de jaren vijftig.

Dat een campagne ook vreselijk de mist in kan gaan, bewijst Coca-Cola in 1985. Om concurrent Pepsi voor te blijven, gooien de beleidsmakers in Atlanta het roer helemaal om. Coca-Cola moet zoeter van smaak worden, zo is het oordeel. Daarom wordt het merk New Coke op de markt gebracht. Een historische blunder, want veel Amerikanen moeten niets hebben van deze noviteit en gaan massaal de straat op. De bazen trekken hun conclusies en brengen een halfjaar later Coca-Cola Classic op de markt om aan de protesten tegemoet te komen.

Coca-Cola heeft geleerd van 1985. Sinds dat jaar kunnen liefhebbers weer hun ouderwetse drankje drinken, gebaseerd op het geheime recept dat ergens in een kluis in Atlanta ligt.

De tentoonstelling ”125 jaar Coca-Cola” is tot 4 september te zien in het Museum van de Twintigste Eeuw in Hoorn.

www.museumhoorn.nl

Coca-Cola is oorspronkelijk bedoeld als medicijn tegen hoofdpijn en zou een middel zijn tegen misselijkheid en diarree.

Als men alle flesjes Coca-Cola die ooit geproduceerd zijn stapelt, wordt de afstand tussen de aarde en de maan 1677 maal overbrugd.

Elke seconde worden waar dan ook ter wereld naar schatting 10.450 flessen of glazen Coca-Cola geconsumeerd.

Het geheime recept van Coca-Cola zou in een kluis in Atlanta liggen, maar zou per ongeluk openbaar gemaakt zijn door de Amerikaanse krant the Journal Constitution in 1979.

Coca-Cola in Nederland

In 1928 verschijnt Coca-Cola voor het eerst in Nederland. Aanleiding vormen de Olympische Spelen die dat jaar in Amsterdam gehouden worden. Hoofdsponsor van het vierjaarlijkse evenement is de Amerikaanse frisdrankengigant.

De formule blijkt aan te slaan. Twee jaar later, in 1930, openen de Amerikanen een winkel aan het Amsterdamse Singel. Op de gevel van het pand prijkt de slogan ”Tropische vruchtendrank met een opwekkende en verfrissende werking”.

Nederlanders lopen al snel warm voor Coca-Cola, getuige de vele in het Nederlands vertaalde reclameslogans van het bedrijf, zoals ”Even pauze” en ”Verfrist het best”.

„Hellloooo, @CocaCola”, twittert Pepsi

Ze worden meestal in één adem genoemd: de frisdrankgiganten Coca-Cola en Pepsi. Enkele wetenswaardigheden over de onderlinge rivaliteit.

Vooropgesteld: Coca-Cola is groter dan Pepsi. De eerste heeft in de Verenigde Staten een marktaandeel van 43,1 procent, de tweede moet het doen met 31,7 procent, blijkt uit marktonderzoek uit 2008.

Coca-Cola bereikt ook nog eens meer markten dan de rivaal uit North Carolina. In Azië en Afrika heeft Coca-Colaconcurrent Pepsi in meerdere landen het nakijken gegeven. Gevolg: Coca-Cola is mondiaal dermate ingeburgerd dat 94 procent van de wereldbevolking het colamerk kent.

Aan de andere kant, veel consumenten drinken liever Pepsi dan Coca-Cola. Pepsi zou zoeter zijn. Dat was voor Coca-Cola reden om zijn geheime recept in 1985 aan te passen. Een paar maanden later is dat weer teruggedraaid.

Hunch, een Amerikaans onderzoeksbureau, heeft eerder dit jaar 38.000 mensen gevraagd naar hun voorkeur: „Coke or Pepsi?” De uitkomsten van het onderzoek leveren op zijn minst interessante feiten op.

Een van die conclusies is dat Coca-Coladrinkers hoger opgeleid zijn dan de liefhebbers van Pepsi. Coca-Cola wordt vooral gedronken in de grote steden, terwijl de plattelandsbevolking het liever bij Pepsi houdt.

Opvallend is verder dat Pepsiliefhebbers eerder uitkomen voor hun geloof. Ook zouden ze politiek gematigder zijn dan de achterban van Coca-Cola.

Coca-Cola en Pepsi hebben menige strijd uitgevochten. In 1985 soebatten beide colabedrijven om te mogen bijdragen aan de uitrusting van astronauten. Coca-Cola mocht uiteindelijk de drankjes leveren voor de ruimtevaart.

In 1995 zette Pepsi de verhoudingen met aartsrivaal Coca-Cola op scherp met een spotje waarin een vrachtwagenchauffeur van Coca-Cola Pepsi lekkerder vindt. Vorig jaar lanceerde Pepsi opnieuw een dergelijke campagne, ditmaal gericht op de tweestrijd tussen de suikervrije cola’s Coke Zero en Pepsi Max.

De colacompetitie is niet enkel voorbehouden aan de Verenigde Staten. Ook in Groot-Brittannië kunnen ze er wat van. In 1995 introduceerde de Britse winkelketen Sainsbury ”Classic Cola”. Dit leidde tot juridische gevechten met Coca-Cola, omdat de verpakking wel erg veel zou lijken op die van de Amerikanen.

Twee jaar geleden raakten Coca-Cola en Pepsi opnieuw in een conflict verzeild. Dit keer gebeurde dat op de sociale netwerksite Twitter. De twee negeerden elkaar digitaal. Dat was niet naar de zin van de Australische twitteraar Iain McDonald, die een actie begon om Coca-Cola en Pepsi nader tot elkaar te brengen. Het moest een eerste stap zijn op weg naar de wereldvrede. Binnen achttien uur had McDonald succes. Eerst zwichtte Coca-Cola, met de toezegging Pepsi op Twitter te zullen volgen. „A gracious (but competitive) hello, from Coca-Cola @pepsi.” Binnen luttele uren ging ook Pepsi overstag. „Hellloooo, @CocaCola”, twitterde Pepsi terug.

Ook op Facebook is er competitie tussen Coca-Cola en Pepsi. Hoewel Pepsi aanvankelijk inzette op sociale media, moest het bedrijf toch aan het kortste eind trekken. Coca-Cola heeft anno 2011 zeven keer zo veel leden op de sociale netwerksite dan Pepsi.

Het enige lichtpuntje voor Pepsi is het ledental op de sociale netwerksite Hyves. Pepsi kan zich verheugen in 142.661 fans. Een officiële Hyvespagina van Coca-Cola ontbreekt tot nog toe.