”Er zit meer achter dan je denkt; enkele achtergronden van hedendaags politiek denken”
Auteur: G. J. Schutte
Uitgeverij: Woord en Wereld, Bedum, 2002
ISBN 90 5046 053 4
Pagina’s: 102
Prijs: € 8,20. Titel: ”Altijd de moeite waard; opstellen voor G. J. Schutte”
Auteur: G. Harinck en M. Niemeijer (red.)
Uitgeverij: Aspekt, Soesterberg, 2003
ISBN 90 5911 157 5
Pagina’s: 235
Prijs: € 25,00.

Het centrale doel van christelijke politiek is werken aan een samenleving waarin de eer van God tot uitdrukking komt. Dat is de kern van de politieke visie van oud-GPV-kamerlid Schutte. In een recente publicatie zet hij die visie nog eens overtuigend neer. Wie meer wil weten over de mens Schutte, kan zich echter beter verdiepen in de vriendenbundel.

Bijna tweeënhalf jaar geleden is het al dat oud-GPV-leider Schutte, na twintig jaar parlementaire dienst, de Tweede Kamer verliet. De oud-politicus is ’Den Haag’ nog niet vergeten, zo blijkt uit een recente publicatie van zijn hand. In ”Er zit meer achter dan je denkt” vat hij zijn boodschap van toen en nu helder samen. „Iedereen moet God eren in alles, overheden en burgers. Hier ligt ten diepste het verschil met niet-christelijke politiek, die deze centrale doelstelling wil weren uit het publieke domein en wil overlaten aan activiteiten in de privé-sfeer.”

Politiek Den Haag is op zijn beurt Schutte niet vergeten. Dat blijkt uit een afscheidsbundel voor de oud-politicus, die hem eind mei werd aangeboden. In het liber amicorum, getiteld ”Altijd de moeite waard”, schrijft Van Dijke dat Schutte „trouw is gebleven aan de Schrift en vastbesloten God meer te gehoorzamen dan mensen. Dat doorstraalde zijn hele optreden en daarin is hij een voorbeeld voor ons allen.”

Schutte ontleent zijn levensvisie aan de Bijbel. „We moeten ons leven inrichten overeenkomstig Gods Woord”, schrijft hij. „Zijn geboden zijn normatief. De concretisering van Gods geboden naar de hedendaagse praktijk blijft echter mensenwerk.” Bijbelse normen zijn niet voor discussie vatbaar, de vertaling ervan wel. De overheid moet daarbij goed en kwaad bij de naam durven noemen. Een liberaal beleid, waar de vrijheid van het individu centraal staat, bevordert een moreel relativisme in de samenleving en belemmert ouders en opvoeders, betoogt Schutte.

Premier Balkenende sluit zich hierbij aan in zijn bijdrage aan de opstellenbundel: „Politiek kan onmogelijk waardenvrij zijn. De overheid heeft nadrukkelijk de taak om morele grenzen te trekken en te handhaven.”

Roemruchte woorden
De overheid ontleent haar gezag aan Gods Woord. „Ook tegenover de aanhangers van de idee van de volkssoevereiniteit is het goed, vast te houden aan de directe relatie tussen Gods scheppingswerk en de instelling van het overheidsambt”, aldus Schutte. Gods geboden zijn van universele betekenis voor het optreden van landen. „In die zin kan de staat zich dus niet neutraal opstellen tegenover Gods geboden.”

Voor de Grondwet zijn alle kerken en godsdiensten echter gelijk. „Een bevoorrechte kerk is daarmee evenzeer in strijd als achterstelling van bijvoorbeeld een moskee. De overheid moet zich daaraan houden, ook als zij in haar beleid en wetgeving rekening wil houden met Gods geboden”, vindt Schutte.

Het GPV stelde zich met dit uitgangspunt op achter de ARP-versie van artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis, in tegenstelling tot de SGP dat de „roemruchte 21 woorden” niet weglaat, maar onverkort handhaaft, stelt Van der Vlies in de afscheidsbundel. „De fundering van de beoefening van christelijke politiek kan voor een deel verschillend zijn, in de praktijk van de beoefening van christelijke politiek kun je een heel eind gezamenlijk optrekken”, concludeert de SGP’er. „Waar het uiteindelijk om gaat is de heilige eis dat de eer van God in het publieke leven wordt bevorderd en gediend. Ook door de overheid, ook in de politiek. En Schutte was daarin een standvastig medestander.”

Politieke tolerantie
Hoewel geloof en staat niet los van elkaar staan, is er wel een scheiding tussen kerk en staat, meent Schutte. „De overheid oefent haar ambt uit zonder zeggenschap van de kerk daarbij.”

Voor de praktische invulling van zijn kamerlidmaatschap hanteerde de oud-GPV’er daarvoor een kort, maar krachtig gezegde, herinnert Van Nieuwenhoven (PvdA) zich: „Preken is iets voor in de kerk. In het parlement gaat het om praten. Schutte ging het debat met andersdenkenden altijd onbevangen aan.”

Wellicht vloeit dat voort uit zijn streven naar politieke tolerantie. „Kern daarvan vormt erkenning van de geestelijke vrijheid van alle burgers”, omschrijft het gewezen kamerlid. „Ook een christelijke overheid heeft niet het recht met de haar toekomende bevoegdheden mensen tot geloof te brengen. (…) Omdat ze weet dat het koninkrijk van Christus niet van deze wereld is, zal zij pal staan voor de geestelijke vrijheid van ieder in de publieke samenleving.” Concreet betekent deze visie dat andere religies de gelegenheid moeten krijgen hun religieuze plichten te vervullen.

Dat betekent niet dat christenpolitici niet moeten streven naar een christelijke samenleving. Zulke kamerleden moeten iedere gelegenheid aangrijpen om het beleid van de overheid in bijbelse zin te beïnvloeden. „Christenen vormen echter veelal een minderheid. Toch zijn ze het licht der wereld”, vindt Schutte. „Als dat licht ook in de politiek schijnt, zal het hoe dan ook vrucht dragen.”

Intrigerende kijkjes
„Het typeert de politicus en de mens Schutte dat hij zelf na zijn vertrek uit de Kamer een ander type boekje het licht heeft doen zien dan de egodocumenten van collega’s”, schrijft ChristenUnie-fractievoorzitter Rouvoet in de afscheidsbundel. „Niks onderhoudende anekdotes of intrigerende kijkjes achter de parlementaire schermen. Nee, degelijke kost over de achtergronden, de beginselen en hun doorwerking in standpunten en wetgeving. (…) Schutte wil zijn lezers geen stof tot vermaak of louter tijdverdrijf leveren, hij hoopt „de lezer behulpzaam te zijn om als christen van de 21e eeuw ’zout der aarde’ te zijn.”

Krachtiger kan Schuttes boekje niet worden getypeerd. Wie uit is op vermaak of ontspanning, kan het boekje van het oud-GPV-kamerlid beter laten liggen en in plaats daarvan het vriendenboek pakken, dat vol staat met wetenswaardigheden en anekdotes.

”Er zit meer achter dan je denkt” daarentegen, een cahier in een serie tot versterking van het gereformeerde leven, wil in concrete situaties inzicht bieden in enkele achtergronden van hedendaags politiek denken. In zijn goed leesbare, duidelijke boekje omschrijft Schutte zijn vrijgemaakt gereformeerde visie op recente politieke items. Door middel van verwijzingen naar bijbelteksten, belijdenisgeschriften en uitspraken van gereformeerde theologen weerlegt hij argumenten van andersdenkenden en onderbouwt hij de GPV-visie op politiek.

Een visie, waarvan hij zelf hoopt dat de ChristenUnie deze zal blijven uitdragen, ook nu hijzelf de politiek heeft verlaten.