De woningmarkt is volop in het nieuws. Het wemelt van de geruchten, plannen en proefballonnetjes. Vorige week nog (RD 25-6) kwam er naar buiten dat het kabinet de overdrachtsbelasting zou willen afschaffen. En eerder (RD 17-6) pleitte de Rabobank voor het einde van de aflossingsvrije hypotheek. Wat moet de huizenkoper met al deze informatie?

Minister Verhagen (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) stelt dat het niet verstandig is om op besluiten van het kabinet te speculeren: „Wie zijn oog heeft laten vallen op een mooi huis, moet het gewoon kopen. Daar heb je jarenlang plezier van.” Hij heeft gelijk, maar dit soort speculaties zorgt toch voor onzekerheid.

De Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) is in principe voorstander van afschaffing of verlaging van de overdrachts­belasting. In feite is de belasting immers een soort verhuisboete die doorstroming op de woningmarkt belemmert. Al dit soort proefballonnetjes over mogelijke afschaffing, zonder dat er echt duidelijkheid komt, ondermijnt het vertrouwen in de markt. Het veroorzaakt stagnatie op de woningmarkt, met pijnlijke gevolgen voor sommige groepen (potentiële) kopers en verkopers. Een consument die onzeker is, koopt niet. Voor mensen die om de een of andere reden moeten verhuizen, bijvoorbeeld vanwege ander werk of een echtscheiding, kan de situatie schrijnende vormen aannemen.

Er is maar één manier om deze geruchtenstroom weg te nemen: het kabinet moet heldere plannen voor de woningmarkt ontwikkelen. Plannen die gaan over een reeks van jaren. Het is in het licht hiervan goed nieuws dat minister Donner (Binnenlandse Zaken) komt met een Woonvisie. Dat maakt in ieder geval duidelijk wat het woningmarktbeleid in deze kabinetsperiode zal zijn.

De NVM pleit voor het op termijn doorvoeren van integrale her­vormingen voor de gehele woningmarkt. De structurele problemen zijn bekend: starters worden geconfronteerd met te hoge drempels om een huis te kopen, de doorstroming op de huizenmarkt moet beter en het gat tussen de kosten voor koop en huur moet worden gedicht. Een succesvolle aanpak zal breed (maatschappelijk) gedragen moeten worden en gericht zijn op de lange termijn.

De politieke coördinatie van de woningmarkt blijft ook een probleem. Neem het doorgeschoten kredietbeleid. Nieuwe maatregelen moesten consumenten beschermen, maar bij het invoeren ervan is te weinig gelet op de samenhang en de juiste timing. Hierdoor pakt het beleid averechts uit en wordt het voor hele bevolkingsgroepen –bijvoorbeeld eenverdieners, ouderen en zzp’ers– bijzonder moeilijk om een hypotheek te krijgen. Er zijn ten minste drie ministeries betrokken bij het beleid. Dit komt de consistentie en samenhang niet ten goede.

Tot zover de politiek. De woning­markt zelf blijft ook moeizaam, maar het is zeker niet voor iedereen kommer en kwel. Ieder nadeel heeft zijn voordeel. Voor grote groepen kopers is de markt juist nu heel interessant. Er is volop keuze en men hoeft voor een droomhuis minder diep in de buidel te tasten.

Iedere week wisselen er in Neder­land nog steeds zo’n 2500 bestaande woningen van eigenaar. Wie een hypotheek rond kan krijgen, en dat geldt ondanks alles nog voor heel veel mensen, valt met zijn neus in de boter. Consumenten doen er goed aan zich te laten informeren over de mogelijk­heden. De rente is nu relatief laag, ze hebben een goede onderhandelingspositie en er is veel keuze. Dankzij de Nationale Hypotheek Garantie (NHG) tot 350.000 euro kan er bovendien goedkoper en veilig een hypotheek worden afgesloten.

Ook doorstromers moeten goed nadenken over hun positie. Ze krijgen wellicht minder voor hun huis dan twee jaar geleden, maar moeten ook bedenken dat ze minder betalen voor hun nieuwe huis.

De NVM verwacht voor de komende periode dat de prijzen onder druk blijven staan. Veel huizen staan namelijk voor een te hoge vraagprijs in de markt. Mensen verkopen daardoor hun woningen niet of pas na lange tijd. Aanpassen aan het nieuwe prijsniveau doet pijn. Toch is dit nog altijd minder erg dan voor langere tijd opgescheept zitten met twee huizen en dus met dubbele maandlasten. Je huis verkopen binnen drie maanden is mogelijk. Een realistische prijs is daarvoor echter een absolute voorwaarde.

De auteur werkt als voorlichter bij de Nederlandse Vereniging van Makelaars.