Mocht dat land bankroet gaan –en bijna niemand durft dat op dit moment helemaal uit te sluiten– dan dreigt het de hele eurozone mee te slepen in zijn val. „Het zou ongeloofwaardig zijn als de EU-leiders twee dagen bij elkaar zitten en niets over Griekenland zeggen”, aldus een Brusselse ingewijde.

Een echt besluit over nieuwe Griekse steun valt pas op zijn vroegst op 3 juli. De ministers van Financiën van de eurolanden komen dan in Brussel bijeen voor een ingelast beraad. Maar iedereen houdt er rekening mee dat premier Rutte en zijn 26 collega’s uit de andere lidstaten de komende dagen alvast proberen met ferme uitspraken de publieke opinie en de markten te kalmeren.

Wel op de agenda van de EU-top staat een pakket maatregelen om een herhaling van het Griekse, Ierse en Portugese drama te voorkomen. Het is de bedoeling strenger te gaan controleren of de eurolanden zich aan de EU-begrotingsregels houden.

Wat het Europees Parlement betreft gaat de voorgestelde aanpak nog niet ver genoeg. Onder aanvoering van Wortmann (CDA) dringt het Europarlement erop aan de Europese Commissie meer ruimte te geven om in te grijpen, zodat het voor sjoemelende eurolanden moeilijker wordt zich via politieke koehandel onder sancties uit te wurmen.

Voor Nederland is het voorstel van Wortmann geen enkel probleem, maar een aantal andere lidstaten denkt daar anders over. Vooral Frankrijk voelt er niets voor om te veel macht aan Brussel te geven. Het nieuwe sanctiesysteem kan er alleen komen na goedkeuring van het Europarlement. Op de EU-top zal er dus nog wel een flink robbertje over gevochten worden.

Wat minder tijd zullen de EU-leiders besteden aan het permanente noodfonds voor de euro, dat vanaf 2013 het huidige, tijdelijke noodfonds moet vervangen. De EU-ministers van Financiën hebben eerder deze week al een akkoord bereikt over de details van het fonds, dat 500 miljard euro aan Europees geld gaat bevatten.

Een belangrijk onderwerp op de top is ook migratie, een actueel thema door de recente toestroom van vluchtelingen uit Noord-Afrika. De Europese Commissie heeft voorgesteld in de Schengenzone onder bepaalde omstandigheden weer grenscontroles mogelijk te maken. De EU-leiders zullen dat plan bespreken. Grote politieke conflicten worden niet verwacht.

De EU-leiders praten verder over een aantal internationale onderwerpen, zoals het Midden-Oosten en Libië. Ook de benoeming van de Italiaan Draghi tot president van de Europese Centrale Bank komt aan de orde.

Voor premier Rutte hebben de Griekse politieke partijen met de gisteren uitgesproken steun voor premier Papandreou een eerste stap gezet naar financieel herstel. De volgende stap is instemming door het Griekse parlement met een pakket aan miljardenbezuinigingen.

„Fijn dat de Griekse regering niet naar huis is gestuurd”, zei Rutte na een Tweede Kamer­debat over de aanstaande EU-top. Maar het „echte werk” moet volgens hem nog komen in Athene. „En dat is zeer ingrijpend; dat gaat niet om een procentje minder. Dat is echt even heel hard en dat zullen de Grieken gaan voelen.”

In het debat diende Ruttes gedoogpartner PVV een motie in die het kabinet vraagt met spoed een raadgevend referendum uit te schrijven over nieuwe hulp aan Griekenland. Rutte noemde de motie onuitvoerbaar en onwenselijk. De PVV-standpunten over Griekenland noemde hij opnieuw onverantwoord.