Nederland telt bijna 3500 hui- zen op minder dan 50 meter van een hoogspanningslijn van 220 of 380 kV, 1300 huishoudens wonen er (vrijwel) direct onder. Netbeheerder TenneT wil deze bewoners een aanbod doen om hen uit te kopen. De operatie kost 530 miljoen euro. De elektriciteitstransporteur overweegt de kosten door te berekenen aan alle Nederlanders: 1 euro per huishouden per jaar.

Veenendaal kent het probleem. De Valleigemeente heeft ruim 25 jaar geleden in West een complete woonwijk onder de hoogspanning gebouwd. Inwoners dringen al jaren aan op het ondergronds brengen ervan.

A. Vos heeft gisterochtend het nieuws van de uitkoopregeling direct aan zijn buurvrouw verteld. Vos vreest –na twee herseninfarcten– de hoge spanning. „Ik ben voor 100 procent arbeidsongeschikt”, aldus de voormalige kok van verzorgingshuis de Engelenburg. De Veenendaler legt een link met de elektriciteit. „Over de Engelenburg lopen eveneens kabels. Drie van mijn collega’s hebben ook een herseninfarct gehad.”

Vos woont sinds 1991 in zijn rijtjeshuis. Hij schat zijn woning op 250.000 euro. Vooralsnog maakt hij geen gebruik van de regeling. „Ik wil híér blijven. De gemeente heeft een fout gemaakt door hier te bouwen. Moeten ze het ook oplossen.”

Twee straten verderop woont het echtpaar Van Viegen, sinds 1980. De kabels lopen dwars over hun pannendak. Hij: „Weg met dat spul. Ondergronds ermee.” Zij: „Ik vind het steeds enger worden.” Van Viegen heeft chronische leukemie. „Wel te behandelen.” Een verband tussen ziekte en hoogspanning is „niet bewezen”, benadrukken ze. „Je vraagt je het soms wel af.” Ook al omdat een buurman verderop ook leukemie heeft, zij het in een andere vorm.

De uitkoopregeling spreekt de bewoners van de keurige middenwoning aan. „Als het kan, gaan we.” Hij vindt de marktprijs voldoende. Zij ziet haar kans schoon. „Een leuke twee-onder-een-kap is ook prima.” Overlast van de kabels hebben ze niet. Of ja, toch. „Achter in de tuin liggen altijd van die kladders. In het najaar zitten die kabels vol spreeuwen.” Toch zijn er ook voordelen. „De leidingen zijn goede bliksemafleiders.”

Bliksemafleider of niet, brand kan altijd uitbreken. En dát is een groot probleem voor bewoners. „De brandweer komt echt niet zomaar blussen”, stelt Peter Wijnberger op z’n pantoffels. „Eerst moet de stroom eraf.”

Achterbuurman G. J. Hoksbergen is daar niet gerust op. „Het houdt me bezig. Bij brand gaan die ambtenaren gerust op hun gemakkie staan wachten tot de stroom er een keer af is, terwijl mijn huis staat te branden.” Hij piekert er echter niet over te verkassen. „Ik heb vrij uitzicht. Winkelcentrum, zwembad en station om de hoek. Dit is een ideale plek om te wonen.”

Als… áls hij al gebruiktmaakt van de uitkoopregeling, dan ook maximaal. „Minstens 3 tot 4 ton.” Dat iedereen moet meebetalen aan zijn probleem, doet hem niks. „Ik moet zo veel dingen van anderen betalen.”

Sinds september 1984 woont hij onder de kabels. „Ik wist van niks. Gezondheidsrisico’s waren toen niet bekend. Ook van roken niet.” Het steekt hem dat de hoogspanning nog altijd niet ondergronds ligt. „De gemeente breidt liever het gemeentehuis uit dan ons te helpen.”

In datzelfde gemeentehuis is het nieuws van de uitkoopregeling ook doorgedrongen. Maar liefst 200 huishoudens wonen onder hoogspanning.

Dan volgt een ontnuchterende mededeling. „De uitkoopregeling is bedoeld voor leidingen van 220 en 380 kV”, laat wethouder M. Verloop weten. „Onze leiding is 110-150 kV.”

Een verraste CU heeft gisteren vragen gesteld aan de wethouder over de reikwijdte van de regeling. Veenendaal valt echter buiten de boot. De gemeente rest niets anders dan te wachten op het ”meerjarenverkabelingsprogramma”, om de hoogspanning gefaseerd onder de grond te werken. Den Haag moet daarvoor eerst inventariseren en prioriseren. „Veenendaal komt een keer aan de beurt.”