Mladic zette vorige week bij zijn voorgeleiding aan het Joegoslaviëtribunaal eerst zijn pet af en plaatste daarna de koptelefoon op zijn hoofd. Vrijwel iedereen in het VN-hof draagt zo’n ding om een Engelse, Franse of Servische vertaling te krijgen.

De hoofdtelefoon is inmiddels het symbool dat de wereld het geruststellende signaal geeft: meneer is veilig onder de rechter in Den Haag. Geen handboeien, niks voeten in de stok, maar gewoon met een simpele hoofdtelefoon in beeld.

Of de voormalige Bosnisch-Servische legerleider ook in andere opzichten met het tribunaal zal meewerken, is nog onbekend. De andere ‘grote vissen’ bij het tribunaal –Milosevic en Karadzic– kozen ervoor zelf hun verdediging te voeren, hoewel met juridische adviseurs op de achtergrond. Dat is een recht van alle verdachten, maar lastig voor het tribunaal. Als de verdachte ziek is –wat bij Milosevic vaak het geval was– staat de zaak stil.

Mladic stelde zich tijdens zijn voorgeleiding wel enkele keren uitdagend op. Hij had duidelijk zin het Servische verhaal nog eens goed uit te leggen.

Het lijkt er een beetje op dat zijn houding het midden houdt tussen die van Milosevic en Karadzic. Milosevic koos in 2001 bij de voorgeleiding direct de confrontatie door te spreken van een „onwettig tribunaal.” Gaandeweg veranderde dat echter. Na zijn dood vertelde zijn advocaat, Steven Kay, in deze krant dat Milosevic uiteindelijk wel meewerkte met het tribunaal.

Karadzic trad vanaf het begin op als een heer. Verrassend misschien, omdat hij in zijn politieke dagen een grotere lomperik was dan Milosevic. Hij koos er wel voor zijn eigen verdediging te voeren –wat van een politicus, dichter en alternatief genezer misschien niet zo gek is– maar op het doelbewust verstoren van het proces is hij nooit betrapt.

Opvallend is dat Mladic vorige week tegenover de rechter klaagde over de Servische advocaat, Aleksandar Aleksic, die hem was toegevoegd. Hij wilde een „fatsoenlijke verdediging.” Dat zou kunnen betekenen dat hij gewoon een advocaat neemt.

In Belgrado maakt de regering van president Tadic zich waarschijnlijk weinig zorgen over de proceshouding van Mladic. De man is gepakt en overgedragen aan het tribunaal. De westerse krachten in Servië hebben gewonnen.

Hiermee is het grootste struikelblok op weg naar lidmaatschap van de Europese Unie weggenomen. Op het moment van de arrestatie, eind mei, lag er bij de VN-Veiligheidsraad een conceptrapport waarin aanklager Brammertz constateerde dat Servië niet samenwerkte met het tribunaal. Toen Brammertz afgelopen maandag bij de VN zijn echte presentatie hield, klonk er een ander verhaal.

Vooral Nederland –dat vanwege Srebrenica een appeltje met Servië te schillen had– greep de samenwerking aan om de EU-poort voor Servië dicht te houden.

Er zijn trouwens nog wel andere struikelblokken. De Kroatische Serviër Goran Hadzic is nog altijd voortvluchtig. Maar het lijkt erop dat de politiek niet zo hecht aan zijn arrestatie.

Maar ook is er de kwestie Kosovo. Sinds 2008 is dit een zelfstandig land, tegen de zin van Servië. Zolang Servië zijn claim op deze provincie niet laat vallen, lijkt EU-lidmaatschap uitgesloten.

De Europese Commissie bespreekt het verzoek om Servisch lidmaatschap in oktober. Als alles goed gaat, zou het land nog voor Kerst kandidaat-lid kunnen zijn. Het tribunaal moet dan waarschijnlijk nog beginnen met de zaak-Mladic zelf. Maar voor Servië is hij dan al geschiedenis.