Dit zijn enkele gevolgen van een wijziging van het Europese landbouwbeleid die het Landbouw Economisch Instituut (LEI) berekende voor het ministerie van Landbouw.

Woensdag zijn in Luxemburg ministers van Landbouw uit Europa begonnen aan driedaagse onderhandelingen over de miljardensubsidies aan boeren. De wijziging van het bestaande subsidiesysteem, die de Europese landbouwcommissaris Franz Fischler voorstaat, zal ook gevolgen hebben voor de Nederlandse landbouwsector.

Vooral de melkveebedrijven krijgen het zwaar te verduren als de gegarandeerde minimumprijzen met de voorgestelde 25 procent dalen. De melkveehouders krijgen dan wel inkomenssteun, maar desondanks zal hun inkomen volgens het LEI in eerste instantie worden gehalveerd.

Volgens LEI-onderzoeker C. de Bont moeten bedrijven efficiënter gaan werken en vergroten om te overleven. Nu zijn er bijna 28.000 melkveebedrijven, in 2012 zijn dat er nog maar 15.000. Als in 2012 de effecten van de beleidswijziging uitgewerkt zijn, hebben de overblijvers uiteindelijk een hoger inkomen dan nu. „De koek wordt door minder boeren verdeeld”, verklaart De Bont.

Fischler wil ook niet langer subsidie geven voor bepaalde landbouwproducten. In plaats daarvan krijgen boeren een soort sociale uitkering, gebaseerd op de producten die ze in het verleden verbouwden. Akkerbouwers kunnen dan een ander gewas gaan telen zonder dat ze hun subsidie kwijtraken.

Voor Nederlandse boeren kan dit nadelig zijn, omdat boeren in andere landen mogelijk overschakelen van graan naar aardappelen. Boeren die graan verbouwen krijgen daar een subsidie voor, ook als ze overschakelen. Nederlandse boeren die ongesubsidieerde aardappelen verbouwen, moeten dan concurreren met boeren die extra inkomenssteun krijgen.

Ook het inkomen van Nederlandse akkerbouwers zal in eerste instantie dalen, maar met een daling van 5 procent is dat niet zo dramatisch als in de melkveehouderij. „De akkerbouw heeft al veel achter de rug. De graanprijzen zijn eerder sterk gedaald, dus is de klap nu minder groot”, aldus De Bont. Het aantal akkerbouwbedrijven zal uiteindelijk dalen met ongeveer 4000 en een gemiddeld bedrijf is in 2012 ruim 20 hectare groter dan nu.

Fischler wil het Europese landbouwbeleid hervormen omdat het huidige systeem niet strookt met de vrije wereldhandel. De EU wil import- en exportbelemmeringen voor allerlei producten wegnemen. Daarvoor is een akkoord met handelsorganisatie WTO nodig, en de huidige landbouwsteun is daarbij het grote struikelblok. Een vrijhandelsakkoord zou gunstig zijn voor bijvoorbeeld de uitvoer van Nederlandse kaas en zuivel.

Ook voor andere EU-lidstaten zijn de hervormingen ingrijpend. Bij aanvang van de vergadering in Luxemburg lieten diplomaten woensdag weten dat de Fransen en de Duitsers gezamenlijk optrekken in hun kritiek dat de huidige voorstellen te ver gaan.

Frankrijk is fel tegen de ontkoppeling van inkomenststeun en productie en lijkt nu Duitsland als medestander te hebben gevonden. Beide landen willen de ontkoppeling alleen doorvoeren bij de akkerbouw en niet bij de vleesrunderen en de schapen, aldus diplomaten.

Griekenland, momenteel voorzitter van de Europese Unie, legde woensdag een eerste compromisvoorstel op tafel. Dat sluit grotendeels aan bij de vergaande plannen van Fischler. Alleen voor moeilijk bereikbare gebieden zoals bergen en sommige eilanden blijft het oude regime in stand.

Bovendien verzachten de Grieken een klein beetje de pijn in de melkveehouderij. De plannen om de gegarandeerde melkprijs stapsgewijs met 25 procent te verlagen, blijven overeind. Een verhoging van de quota, die de prijzen nog verder zou drukken, is geschrapt in de teksten van woensdag.