In zijn bespreking van mijn meditatieve publicatie over het leven van Abraham met de titel ”Geloof en beproeving” (19-5) schrijft ds. C. P de Boer waarderende woorden over deze publicatie. Woorden waaruit verbondenheid en geestelijke herkenning spreken. Dat is verblijdend. Hij maakt, zoals dat natuurlijk ook hoort in een recensie, enkele kritische opmerkingen over de heilsgeschiedenis en de plaats van Israël. Daar gaat het mij nu niet om. Het is ook niet gebruikelijk om op een recensie in te gaan. Iedere recensent heeft een eigen verantwoordelijkheid en die moet gerespecteerd worden.

Maar ik heb wel moeite met wat hij zegt over de verbondsvisie die uit het boek spreekt, de verbondsvisie van de Gereformeerde Gemeenten. Ik heb behoefte daarop in te gaan, omdat hetgeen ds. De Boer zegt van bredere betekenis is dan genoemde recensie. Als hij stelt dat die verbondsvisie binnen de latere reformatorische traditie legitiem is, dan is dat helemaal terecht en ik ben er blij mee dat dit zo onomwonden door een christelijke gereformeerde medebroeder wordt gezegd.

Het is overigens wel erg kort door de bocht wanneer hij stelt dat de Gereformeerde Gemeenten het genadeverbond laten samenvallen met het verbond der verlossing. Het verbond der verlossing ligt in de eeuwigheid en daarin zijn alle uitverkorenen begrepen tot hun eeuwige zaligheid, terwijl het genadeverbond de openbaring, de bekendmaking en de verzegeling daarvan is in de tijd. Maar dat neemt niet weg dat er naar aard en wezen geen verschil is tussen het verbond der verlossing en het verbond der genade. Het gaat daarin ten diepste om de zaligheid van allen die de Vader aan de Zoon gaf. Dat maakt die zaligheid zo zeker en dat betekent zo’n vaste troost.

Thomas Boston

Dat deze verbondsvisie in de reformatorische traditie legitiem is, weet ieder die de geschriften kent van Ralph en Ebenezer Erskine en Thomas Boston. Maar als ik lees wat ds. De Boer daarover schrijft, bemerk ik dat hij de indruk wekt dat deze verbondsvisie geen weg weet met onbekeerden en met mensen die buiten het verbond staan. Vanuit deze visie van het verbond weet men, zo suggereert ds. De Boer, geen weg met het bevel van God om degenen die zich niet willen laten besnijden uit te roeien (Gen. 17:14). Ook weet men dan, volgens hem, geen weg met het besnijden van de slaven en hun zonen (Gen. 17:12-13) en daarom ook niet met de vraag of adoptiefouders hun kinderen mogen laten dopen.

Dergelijke conclusies te trekken gaat mijns inziens veel en veel te ver. Daarmee wordt de verbondsvisie, die door hem eerst als legitiem wordt geschouwd, weer in diskrediet gebracht. Een legitieme verbondsvisie, maar toch…

Ik wil het graag opnemen voor de visie op het genadeverbond van mensen als de Erskines en Thomas Boston. Weet men vanuit deze verbondsvisie geen weg met de onbekeerden en degenen die buiten staan? Wie het boek ”Het genadeverbond” van Boston leest, merkt hoezeer hij zijn hoorders en lezers betrekt bij het verbond, los van de vraag of zij nu bij de uitverkorenen behoren. Hij spreekt over de erfgenamen, de gelegateerden van het verbond. Met veel ruimte brengt hij hun dan het Evangelie, waarop hij hen aanspreekt vanuit de klem van het verbond. Met alle ernst waarschuwt hij voor het verachten van het verbond en de verbondsweldaden. Dan roepen we Gods toorn over ons af.

Klem

In genoemde verbondsvisie wordt het wezen van het verbond inderdaad betrokken op de uitverkorenen. Maar het verbond wordt wel bediend aan allen die het teken van het verbond ontvangen en onder het Evangelie leven. In die verbondsbediening vindt de ernstige aanbieding van Christus en alle verbondsweldaden plaats. Zo komt iedere gedoopte die onder het Evangelie leeft onder de klem van het genadeverbond. Wee ons indien we op zo’n grote zaligheid geen acht hebben geslagen.

Graag wil ik het opnemen voor de verbondsvisie van de Erskines en Boston en zou ik willen opwekken om bijvoorbeeld eens kennis te nemen van het boek van Boston over het verbond der genade. Daar worden de lijnen vanuit de Schrift getrokken en de vastheid van de zaligheid voor alle gegevenen aan Christus bevestigd, maar ook allen die onder het Evangelie leven indringend aangesproken.

De auteur is predikant van de gereformeerde gemeente te Zeist.