Vorige week naar de winkel geweest. Pak yoghurt gekocht, maar vergeten op te eten. Voor de zekerheid doe je het weg. Het idee alleen al klonterige yoghurt te moeten eten…

Ouderen die de oorlog hebben meegemaakt, gruwen van dit voorbeeld. Yoghurt weggooien die mogelijk nog prima te eten is, wat overdreven!

Voor veel anderen is dit voorbeeld helemaal niet zo gek, leert navraag bij mensen in de buurt. „Zodra een product over de datum is, gaat het de kliko in”, zegt de een. „Daar ben ik heel precies in.”

„Ja”, mengt een tweede zich in het gesprek, „zo ranzig. Ooit heb ik een pakje bedorven ontbijtdrank opgedronken, en zíék dat ik werd.”

Terecht of niet, dit soort angsten zorgt ervoor dat er jaarlijks per persoon voor ongeveer 40 kilo aan eten wordt weggegooid. En dat is netto, dus minus het noodzakelijke afval als appelklokhuizen, melden Milieu Centraal en het Voedingscentrum op hun gezamenlijke website etenisomopteeten.nl.

Woordvoerder Harrie Timmerman van Voedselbanken Nederland noemt dat „heel vreemd en heel vervelend.” Veel van dat weggegooide voedsel heeft namelijk een ”ten minste houdbaar tot”-aanduiding, wat betekent dat het vaak prima langer houdbaar is dan de voorgeschreven datum. En dus opperbest bruikbaar voor de Voedselbanken. Timmerman: „Wij krijgen echter maar een beperkt percentage van die overproductie. Het meeste wordt nog steeds gedumpt of tot veevoer verwerkt.” En waarom? „Vooral de jeugd meent dat een datum op een pakje maatgevend is. Maar je kunt er soepel mee omgaan. Alleen met de versproducten, de ”te bewaren tot”-producten, zijn we streng wat de datum betreft.”

Wat Timmermans zegt is waar, bevestigt Annemieke Herberigs van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA). „Bij ”t.b.t.”-producten moet je je aan de datum houden, vanwege gevaarlijke bacteriën. Maar als het om t.h.t.-levensmiddelen gaat, is het soms geen probleem om de houdbaarheidsdatum met een week of een maand te overschrijden. Het product verliest na verloop van tijd hooguit iets aan kwaliteit, smaak en kleur.”

Toch wil Herberigs ook weer niet te relaxed doen over de houdbaarheidsdatum. „Heb je een blikje dat goed is tot 2011, ga het voedsel dan niet in 2014 consumeren”, zegt ze. „En ben je bang voor voedselvergiftiging, houd je dan gewoon aan de datum die op het etiket staat. Op die manier heb je de meeste garantie dat je er niet ziek van wordt.”

Consumenten mogen voor eigen verantwoordelijkheid dan wat soepeler met de houdbaarheidsdatum kunnen omspringen, de wetten die voor supermarkten gelden zijn onverbiddelijk. Zijn de witte bonen in tomatensaus over de datum? Dan worden ze zonder pardon in de kliko geknikkerd. Volgens Anoesjka Aspeslagh, voorlichter van Albert Heijn, zijn supermarkten en leveranciers dit verplicht. „Na de t.h.t.-datum moeten de producten uit de verkoop gehaald worden.”

Helaas voor sommige studenten die blij worden van deze mededeling: de containers met verlopen producten zijn niet toegankelijk voor vuilnisbaksnoepers. „Ze staan uit voorzorg in onze winkelmagazijnen en worden alleen buitengezet op het moment dat ze worden opgehaald.”

De nVWA erkent dat door de strenge voedselwetten deze vorm van verspilling niet aangepakt kan worden. Maar er is licht aan de horizon. „In een recent verschenen rapport geeft het bureau Risicobeoordeling en Onderzoeksprogrammering de minister het advies om supermarkten iets meer ruimte te geven als het gaat om houdbaarheidsdata.”

Tot die tijd is het aan de consument om de verkwisting tegen te gaan. En dat komt soms neer op kiezen tussen schimmel en de kliko.

„Ach”, zegt een moeder van drie kinderen desgevraagd, „zolang het niet groen uitgeslagen is, eet ik het gewoon op. Schijnt goed te zijn voor de bacteriën in je lichaam.”

Een 30-jarige vader vult aan: „Mijn opa at het vlees nog onder beschimmelde soep vandaan en is er 83 mee geworden.”

Misschien komt het beste advies daarom nog wel van een anonieme bezoeker van een gezondheidsforum. „Vertrouw vooral op je ogen en je neus. Dat deden de mensen vroeger ook en het werkte uitstekend.”

En, nou ja, vooruit, kijk ook even of de houdbaarheidsdatum niet al te lang geleden gepasseerd is.

Richtlijn

De nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit heeft een richtlijn voor charitatieve instellingen als voedselbanken voor het omgaan met houdbaarheidsdata. Voor alle adviezen geldt: mits de verpakking ongeopend en niet beschadigd is.

• Zeer lang houdbaar (tot een jaar of langer na de t.h.t.-datum): zout, suiker, droge pastaproducten, koffie, thee, rijst, instantpoeder (vetarm, zoals koffie, kruidenmix, pudding), flessen frisdrank, pakken sap, ingeblikt eten (groenten, fruit, soep, vlees, vis, koffiemelk, jam), siroop, stroop, harde snoep.

• Lang houdbaar (tot twee maanden of langer na de t.h.t.-datum): meel, droge koekjes, muesli, ontbijtgranen, cornflakes, broodbeleg (pindakaas, hagelslag, pasta’s), chips, zoutjes, pinda’s, olie, frituurvet, instantpoeder (vet, zoals soep en melkpoeder), zachte snoep, fritessaus, mayonaise, ketchup.