Dr. C. A. van der Sluijs reageert in RD 17-5 op mijn lezing voor het Contact Orgaan Gereformeerde Gezindte over de toestand van de kerk (RD 13-5). Terecht zegt hij dat we het over veel eens zijn. Toch blijft er bij hem een gevoel van vervreemding en dat heeft te maken met mijn visie op de sacramenten.

Nu heb ik bij Van der Sluijs precies hetzelfde: ik ben het in veel met hem eens, zelfs in het meest essentiële: dat mensen alleen door de genade van Christus, die de Heilige Geest aan ons schenkt, worden gered en dat bekering noodzakelijk is. Toch blijft er een moment waarop we uiteengaan. Als dat voor Van der Sluijs mijn gedachten over de sacramenten zijn, dan zijn dat voor mij zijn gedachten over de rol van de mens.

Van der Sluijs is gegrepen door de baptist Spurgeon. Ik zal zeker niet zeggen dat Van der Sluijs een baptist is. Hij is een bevindelijke gereformeerde. Maar die staan makkelijk open voor Spurgeon: de persoonlijke bekering is het begin van het leven met Christus. Het is een theologie van Woord en bekering. Van der Sluijs zegt wel dat het gaat om het Woord, maar dat Woord wordt pas effectief als een mens bekeerd wordt.

Dat is op zichzelf waar, maar het is niet het fundament van ons heil. Dat is eerder vrucht van Gods genadige verkiezing en die wordt ons kenbaar gemaakt niet door Woord en bekering, maar door Woord en sacrament. Daar is de kerk vergaderd: niet rond Woord en bekering, maar rond Woord en sacrament. Zo vinden we dat bij Calvijn en al veel eerder bij de kerkvaders. Liever dan bij Spurgeon en zijn voorwaardelijke genade leg ik mijn oor te luisteren bij Irenaeus en Calvijn, voor wie Woord en sacrament onlosmakelijk met elkaar verbonden waren en bij wie dan ook zelfs de gedachte aan doop op grond van bekering en geloof niet opkwam. Gods genade in doop en verkiezing is altijd eerder dan onze keuze.

Soms wordt er gezegd: „Zo nabij en zo ver uiteen.” Zo is het tussen Van der Sluijs en mij zeker niet: het is zeer nabij en op één punt (dat overigens geen onbelangrijk punt is) oordelen we verschillend. Ik zou willen dat Van der Sluijs meer vertrouwen zou hebben in de kracht van de sacramenten dan in de bekering van de mens.

De auteur is bijzonder hoogleraar aan de universiteit van Stellenbosch (Zuid-Afrika) en emeritus hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.