Begin dit jaar brandde in Moerdijk een chemische fabriek volledig uit. De zwarte rookwolken zorgden voor angst en ophef onder de plaatselijke bevolking. Het levert toch zeker een gevaar voor de volksgezondheid op als chemische stoffen verbranden?

Dezelfde ophef blijft echter uit als mensen een café binnenlopen waar gerookt wordt. Sigarettenrook bevat 4000 chemische stoffen, waarvan er ten minste 40 kankerverwekkend zijn. Bij het langdurig inademen van andermans tabaksrook (meeroken) kunnen niet-rokers longkanker krijgen. Maar ook korte tijd meeroken is levensgevaarlijk. Al na dertig minuten vernauwen de bloedvaten zich, wat fatale gevolgen kan hebben voor hartpatiënten.

Omdat meeroken zo schadelijk is voor de gezondheid, hebben veel landen rookverboden ingesteld in publieke ruimtes. De Wereldgezondheidsorganisatie adviseert om het publiek duidelijk uit te leggen dat het rookverbod noodzakelijk is om niet-rokers te beschermen tegen de gevaren van meeroken voor de gezondheid. De meeste landen volgen dit advies en voeren een duidelijke voorlichtingscampagne.

De Nederlandse overheid heeft het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie echter naast zich neergelegd. Wie zich de Nederlandse Postbus 51-campagne uit 2008 nog herinnert (met een man verkleed als sigaret die de horeca uit wordt gezet), weet dat hierin met geen woord gerept wordt over de gezondheidsrisico’s van meeroken.

In een onlangs verschenen studie hebben we onderzocht hoeveel rokers er een jaar na de invoering van de rookverboden in Ierland, Frankrijk, Nederland en Duitsland nog in cafés roken. Het blijkt te gaan om 3 procent van de rokers in Ierland en Frankrijk en maar liefst 34 procent van de rokers in Nederland en 44 procent van de rokers in Duitsland. In Ierland en Frankrijk zijn voorafgaand aan het rookverbod duidelijke campagnes geweest over de gevaren van meeroken, terwijl dit in Nederland en Duitsland niet is gebeurd. Uit ons onderzoek blijkt dan ook dat Nederlandse en Duitse rokers zich veel minder bewust zijn van de gevaren van meeroken. Minder bewustzijn van de gevaren van meeroken blijkt een voorspeller te zijn van blijven roken in cafés na de invoering van het rookverbod.

Een campagne over de gezondheidsschade van meeroken kan natuurlijk alsnog gevoerd worden. Maar nog beter zou zijn om het voorbeeld te volgen van Spanje en België. Net als in Nederland was de meerderheid van de niet-rokers voorstander van het verbod, maar hielden veel rokers zich er niet aan. Spanje en België hebben daarom besloten de wetgeving aan te passen door uitzonderingen af te schaffen.

Het wordt tijd dat we deze goede voorbeelden volgen en het Nederlandse rookverbod in ere herstellen. En laat de overheid dit keer wel haar verantwoordelijkheid nemen door uit te leggen dat een rookverbod noodzakelijk is om burgers te beschermen tegen het inademen van tabaksrook.

De auteurs zijn verbonden aan de Universiteit Maastricht.