De overgang naar een democratie is tijdrovend en het geduld van de bevolking raakt op.

Ruim drie maanden na de revolutie groeit de onrust in Tunesië. In verschillende steden zijn mensen weer de straat op gegaan. Wilde stakingen leggen bedrijven plat. De voorlopige regering heeft in Tunis een avondklok ingesteld. Al twee keer eerder werd een overgangsregering door de straat naar huis gestuurd.

De stem van de straat is de stem van het volk. Hoewel het ministerie van Binnenlandse Zaken inmiddels al 63 nieuwe partijen officieel heeft erkend, spreekt nog geen enkele partij namens (een deel van) de bevolking. Voor de revolutie was er geen politiek leven, dus dat moet allemaal nog vorm krijgen. Tunesië is de proeftuin van wat een echte Arabische democratie moet worden. Maar de werkelijkheid is verre van rooskleurig.

„Het land heeft dringend stabiliteit nodig”, zegt Abdelwahed Hani (46), oprichter van de nieuwe centristische partij Al Madj. „En dat kan alleen als er een grondwet is. Voor die grondwet moeten we zoeken naar de gemene delers, naar datgene wat ons Tunesiërs samenbindt.”

Hani is in Parijs om zijn nieuwe partij aan de media te presenteren en hoopt op die manier ook de vele Tunesiërs te bereiken die in Frankrijk wonen. Er wonen zo’n miljoen Tunesiërs buiten de landsgrenzen, zo’n 10 procent van de Tunesische bevolking. Voor het eerst mag dat deel straks naar de stembus om over de grondwet te stemmen.

„Soms kun je al de tekenen waarnemen van een onzichtbare burgeroorlog tussen ultrareligieuzen en niet-religieuzen, tussen Tunesiërs die in het rijkere kustgebied wonen en zij die uit het Sahelgebied komen”, zegt Hani. „De grondwetsvergadering moet daarom een afspiegeling zijn van de pluraliteit van de maatschappij, maar die verscheidenheid mag niet leiden tot instabiliteit. Dat risico bestaat, en daarom moet de nieuwe politieke cultuur uitgaan van het compromis.”

Terwijl er in Tunesië al stemmen opgaan om de constituerende vergadering –nu gepland voor de laatste week van juli– uit te stellen, wil Hani van geen uitstel weten. Volgens de voorzitter is het belangrijk dat er zo snel mogelijk een gekozen regering komt. „Een regering die niet wettelijk is gekozen, is sowieso onstabiel. Er moeten zo snel mogelijk overheidsorganen komen, hervormingen moeten in gang worden gezet. Alleen dan krijg je buitenlandse investeerders en daarmee werkgelegenheid terug.”

„We roepen op tot eenheid. Daarom hebben we ons ook gedefinieerd als een centristische partij. We wijzen ideologieën af”, zegt Hani. „Daarmee maken we het de kiezer feitelijk makkelijk om te gaan stemmen in juli. Tien tot vijftien partijen, dat is genoeg. Nu hebben zich 173 partijen aangemeld. Er is een enorme wil om deel te nemen aan de politiek. Maar met zo veel partijen loop je het risico dat de kiezer het laat afweten.”

Hani hoopt dat binnen twee à drie jaar de overgang naar een democratie een feit is. Het is zijn droom om na de tweede republiek „van de dieven”, de derde „democratische” republiek te realiseren.

Niettemin beseft hij dat het systeem rond de voormalige dictator nog intact is. Minister van Binnenlandse Zaken Rajhi is onlangs vervangen omdat hij volgens Hani kritiek had op het handelen van de overgangsregering. „Zijn eisen waren terecht. Er moet transparantie zijn. Nu vraagt iedereen zich af wie die ministers benoemt, wie de prefecten? Wie zit er achter het in brand steken van drie gevangenissen? Het is journalisten nog steeds verboden om vergaderingen over de kieswet bij te wonen, alsof dat geheim moet blijven. Dat zijn reflexen uit een ander tijdperk.”

Hani denk dat de echo van de „maffia” nog lang naklinkt. „De bevolking vraagt zich af of de overgangsregering soms wordt gestuurd door de onzichtbare handen van een schaduwregering. Dat zijn de handen van de contrarevolutie. Hun mensen zijn er nog altijd, soms opereren ze vanuit Canada of Dubai. Ze hebben veel geld geïnvesteerd om de rijkdommen van het land te confisqueren en de revolutie te stelen.”