De 76-jarige vrouw uit de Dominicaanse Republiek was toe aan twee nieuwe knieën. De operatie zou worden uitgevoerd door een team artsen uit de VS, die in het kader van een filantropisch programma naar de Dominicaanse Republiek waren afgereisd. Zij hadden op zich genomen om bij arme patiënten knie- en heupoperaties uit te voeren. Zo ook bij deze 76-jarige negroïde vrouw.

Binnen enkele dagen zouden de artsen weer terugreizen naar de VS. De nieuwe knie voor deze arme vrouw dreigde erbij in te schieten. De operatie ging die dag niet door. Met een bloeddruk van 240/120 millimeter kwikdruk (mmHg) was opereren niet verantwoord. Ondanks behandeling met bloeddrukverlagende medicijnen bleef haar bloeddruk te hoog.

Later op de middag vroeg de vrouw of ze mocht zingen. Niemand had daartegen bezwaar. De vrouw zong zes religieuze liederen die zij ook geregeld aanhief tijdens kerkdiensten. Zingen deed ze ook thuis vaak. Ze gaf aan dat ze daar rustig van werd.

Na het zingen van twee liederen werd haar bloeddruk opnieuw gecontroleerd. Het bleek dat deze was gedaald naar 180/90 mmHg. Nadat de vrouw meer liederen had gezongen, bleef haar bloeddruk voldoende laag. Tijdens de nacht die erop volgde, zong ze stilletjes door. De volgende dag kon ze alsnog succesvol worden geopereerd. Aldus het verslag in het artsenblad Artritis Care & Research.

De hypothese dat zingen een effect heeft op de bloeddruk zou verder onderzocht moeten worden, zo stellen de artsen die bij het geval waren betrokken. Toch zijn er al aanwijzingen dat luisteren naar muziek een bloeddrukverlagend effect kan hebben, zo blijkt uit een Amerikaans onderzoek uit 2008. Onderzoekers lieten tientallen studenten hun favoriete muziek selecteren en ernaar luisteren. Het bleek dat hun aders tijdens het luisteren 26 procent uitzetten. De druk in de aders kan variëren, afhankelijk van de diameter en de elasticiteit ervan. Hoe smaller ze zijn, hoe groter de druk op het bloed moet zijn om te zorgen voor een goede circulatie, en dus hoe hoger de bloeddruk is. Verwijding van bloedvaten leidt omgekeerd tot een lagere bloeddruk.

Behalve luisteren zou zingen mogelijk een nog beter effect hebben op de bloeddruk. Doordat de zanger zelf ritme, melodie en tempo bepaalt en liederen uitzoekt die betekenis voor hem hebben, zou er sprake kunnen zijn van een sterkere therapeutische werking.

Volgens een andere studie, onlangs gepubliceerd in The Journal of Advanced Nursing, werkt muziek ook in op het zenuwstelsel. De vibraties die muziek veroorzaakt en die inwerken op het zenuwstelsel, doen de hartslag en de bloeddruk dalen. Onderzoekers aan de universiteit van Hongkong stellen dat dagelijks 25 minuten luisteren naar muziek de bloeddruk behoorlijk doet dalen.

Muziek verzacht ook pijn. Zo daalt chronische pijn tot 21 procent tijdens het luisteren naar muziek, laat een ander onderzoek zien. Ook tijdens chemo- en radiotherapie wordt muziek als pijnstiller ervaren. Wijlen ds. J. J. Poort schrijft in een van zijn boeken dat hij tijdens het ondergaan van de bestralingen psalmen zong. Dat maakte hem rustig.

Stressbeheersing kan ook een gunstig effect hebben op de bloeddruk. Bij stress wordt adrenaline geproduceerd. Die stof verhoogt de bloeddruk. Zo kan stress op lange termijn de bloedvaten en het hart beschadigen.

„Boeiend verschijnsel”

Het artikel in Artritis Care & Research beschrijft slechts één casus. Volgens dr. H. J. Agteresch, internist-hematoloog, is deze ene casus natuurlijk aardig, „maar wetenschappelijk bezien van niet zo veel waarde. Wel is er een boeiend fenomeen beschreven”, zegt hij.

Bij deze negroïde vrouw lukte het niet met bloeddrukverlagende medicijnen de bloeddruk naar beneden te krijgen, noodzakelijk om een geplande operatie bij haar uit te voeren. Het zingen van religieuze liederen deed wel de bloeddruk dalen.

In het artikel wordt verwezen naar een eerdere studie met een testgroep en een controlegroep waarbij gebruik van een benzodiazepine (rustgevend middel zoals valium of seresta) vergeleken werd met het luisteren naar muziek. Beide groepen lieten een daling van de bloeddruk zien. Ook wordt geciteerd uit qua opzet vergelijkbare studies waarbij het luisteren naar muziek leidde tot vermindering van de pijn.

„Al langere tijd is bekend dat pijn niet alleen lichamelijke oorzaken kent, maar versterkt kan worden door sociale, psychische en geestelijke noden”, aldus Agteresch. „In bijvoorbeeld de palliatieve zorg heeft pijnbehandeling plaats volgens het ”total pain concept”. Ik denk dat we in deze casus met iets vergelijkbaars te maken hebben. Deze vrouw moest geopereerd worden. Dit gaat natuurlijk gepaard met spanning en kan leiden tot bloeddrukverhoging. Het zingen van religieuze liederen gaf deze vrouw kennelijk rust. Mogelijk zal het Afrikaanse temperament eraan hebben bijgedragen, door vol overgave te kunnen zingen. Vermoedelijk zal het ook tot vertrouwen hebben geleid in de hemelse Medicijnmeester.”

Bloeddrukverlagers

Hoge bloeddruk of hypertensie is een ernstig gezondheidsprobleem en is omschreven als de stille moordenaar, omdat bijna een derde van de mensen niet weet dat ze eraan lijden. Hoge bloeddruk kan geheel of gedeeltelijk worden verlaagd met gezond verstand, gezonde voeding en het veranderen van de levensstijl.

• Afslanken bij overgewicht kan hoge bloeddruk verlagen. Een gezonder dieet is een goede start om overtollige kilo’s kwijt te raken.

• Regelmatige lichaamsbeweging verbetert de doorbloeding, leidt tot gewichtsverlies en helpt op die manier de bloeddruk te verlagen.

• Gebruik van minder zout en suiker kan een gunstig effect hebben op de bloeddruk.

• Alcohol heeft een direct bloeddrukverhogend effect.

• Chemische stoffen in sigaretten en tabak kunnen de vaatwand beschadigen en de bloeddruk verhogen.

• Kaliumrijke voedingsmiddelen verlagen de bloeddruk. Rijke bronnen van kalium zijn bananen, watermeloen, sinaasappel en pure chocola, evenals aardappels en spinazie.

• Ook knoflook verlaagt de bloeddruk, zo blijkt uit diverse onderzoeken.