Zomaar een greep uit zorgpunten die in een maand de revue zijn gepasseerd: kerkverlating, afnemende belangstelling voor de tweede dienst, verstaanbaarheid van de prediking, verschuiving van ethische grenzen, echtscheidingsproblematiek, jongerenvraagstuk, afkalvende positie van de kerk in de samenleving. Deze lijst is nog met veel onderwerpen uit te breiden. Er is dus veel reden tot zorg, er is veel stof tot nadenken.

Over dat nadenken kan niet geklaagd worden. Tal van publicaties brengen de complexe problemen in kaart. Opvallend is dat ze ook gretig aftrek vinden. Dat duidt erop dat het gevoel van urgentie leeft.

Op allerlei vergaderingen wordt uitgebreid gerefereerd, geanalyseerd en gediscussieerd over de prangende vragen waar kerken en kerkelijke organisaties voor staan. Anders dan de gemiddelde samenkomst in deze tijd trekken de bijeenkomsten rond eerdergenoemde zorgpunten behoorlijk bezoek. Dat geldt zeker als de jongerenproblematiek centraal staat. Het toont aan er op dat terrein een groot stuk verlegenheid bestaat. Ambtsdragers, jeugdleiders en opvoeders hopen antwoorden te krijgen op de vraag hoe jongeren bereikt kunnen worden.

Daar gaat het vooral om. Antwoorden vinden op de lastige vragen. Zo langzamerhand is het probleem als zodanig wel helder. Analyses over hetgeen binnen de jongerencultuur speelt, zijn er in overvloed. Maar hoe de problemen moeten worden opgelost, weet eigenlijk niemand. Verlegenheid dus alom.

Toch is het maar de vraag of men binnen kerken en organisaties werkelijk onder ogen ziet wat er gaande is. In ieder geval zijn er vraagtekens te plaatsen bij de officiële standpunten en rapporten.

Wie zowel besloten, kleinere bijeenkomsten rond het probleem van de kerkelijke jeugd bezoekt en daarna aanwezig is op grotere, meer officiële vergaderingen, ontdekt een merkwaardige kloof tussen de toon van de gedachtewisseling in kleiner en die in groter verband. In de besloten samenkomst durven ambtsdragers en opinieleiders soms nog wel in ronde bewoordingen te zeggen waar de schoen wringt. Spreken dezelfde mensen op officiële vergaderingen, dan hullen zij zich nogal eens in omfloerst taalgebruik vol bekende klanken. De vinger wijst wat vaag in de richting van de zere plek, maar wordt er zeker niet echt bij gelegd. Laat staan dat die plek wordt aangeraakt.

Die terughoudendheid in het spreken komt vaak voort uit mensenvrees. Wat zullen de ambtsbroeders of gemeenteleden wel zeggen als ik ronduit zeg waar het op staat? Wie heeft zich er voor over om het mes in het eigen kerkelijk vlees te zetten? Weinigen, zelfs als het om wezenlijke zaken gaat. Zo wordt een collectief schimmenspel opgevoerd. Dat gebeurt overigens niet alleen als het gaat om de jongerenproblematiek. Nog niet zo lang geleden zei een ervaren predikant: Er wordt op veel kerkelijke vergaderingen toneel gespeeld.

Alleen wanneer men eerlijk de feiten onder ogen ziet, ze benoemt en zo een diagnose stelt, is er een stap naar de oplossing gezet. Een arts kan ook pas beginnen aan de behandeling van een kwaal als nauwkeurig is vastgesteld waaraan de patiënt lijdt. Zolang hij binnen het artsenoverleg spreekt in vaagheden, hoeft hij ook geen goed advies van zijn collega’s te verwachten.

Bij de behandeling van problemen op kerkelijk terrein is eerlijkheid geboden. Dat vraagt de Koning van de kerk. Dat mogen ook de leden verwachten. Wie blijft meedoen aan het schimmenspel, dient niet de zaak van de kerk, maar alleen zijn eigen belang.