Eerlijk is eerlijk, nabij het Friese Woudsend stond al wat langer een hardhouten geleiderail. Die moet qua lengte –450 meter– echter zijn meerdere erkennen in de nieuwste versie.

Rijkswaterstaat opperde het plan voor de houten vangrail al zo’n tien jaar geleden, vertelt Ingrid de Pauw. De ontwerpster van bureau Ideal & Co tekende de constructie. „Belangrijkste aanleiding voor de opdracht van Rijkswaterstaat was de zinkvervuiling door de huidige stalen vangrails. Die zijn verzinkt tegen roest. Dat zink lost in de loop der jaren op en belandt in de bodem.” De nieuwe vangrail moest daarom van duurzaam materiaal zijn: hout.

Dat was niet de enige eis van Rijkswaterstaat, zegt De Pauw. „De houten rail moest even veilig zijn als de stalen vangrail. Daarnaast mochten de totale kosten gedurende de levensduur van de rail niet hoger zijn.”

Dat de veiligheid in orde is, bewees een grondige test al in 2002. Een auto van 900 kilo knalde destijds met een snelheid van 100 kilometer per uur onder een hoek van 20 graden tegen de vangrail. Daarna tartte een 13 ton zware autobus met een gang van 70 kilometer per uur de houten constructie.

Het kerend vermogen blijkt dik in orde. De rail voldoet aan de zogenaamde H2-klasse die Rijkswaterstaat hanteert voor vangrails langs autosnelwegen, en daarmee ook aan de Europese norm.

De kosten van de vangrail, die volgens De Pauw net als zijn stalen broertje twintig jaar meegaat, zijn „op de lange termijn” ook nagenoeg gelijk. „In aanschaf is de houten geleiderail duurder. Bij lichte aanrijdingen loopt de constructie echter nauwelijks schade op. Er zijn dus ook geen wegafzettingen nodig om de schade te herstellen.”

Het zinkprobleem behoort dankzij de toepassing van tropisch hardhout nagenoeg tot het verleden. Het hout dat de Kampense producent Wijma gebruikt, angelim vermelho en azobé, is FSC-gecertificeerd en dus op verantwoorde wijze gekapt.

Qua vorm lijkt de houten geleiderail in weinig op de stalen variant. Robuuste houten staanders dragen een afgeronde rail. Aan de zijkanten zijn naar buiten gebogen staanders gemonteerd, met daarop een kleinere, half afgeronde buitenrail.

Het ontwerp slaat aan. In 2005 wint het zelfs de publieksprijs van de Nederlandse Bouwprijs. En hoewel het project daarna forse vertraging oploopt door onder meer reorganisaties bij Rijkswaterstaat, zijn nu toch de eerste meters geplaatst.

Niet dat straks heel Nederland vol staat met houten vangrails. De Pauw: „Het ontwerp leent zich vooral voor toepassing in bijvoorbeeld natuurgebieden. Of op plaatsen met weinig ruimte, want de rail heeft maar heel weinig uitbuigingsruimte nodig.”