Sommige mensen ben je liever kwijt dan rijk. Dat geldt in het bijzonder voor criminelen. Het aardige bij winkeldieven is dat, zodra ze betrapt zijn, de winkelier ze niet alleen kwijt kan –aan de politie– maar er voortaan ook financieel iets rijker van wordt. Namelijk 151 euro. Kwijt en rijk: een mooie combinatie.

Behalve de strafrechtelijke boete krijgt iedere winkeldief die wordt aangehouden een eis tot schadevergoeding van 151 euro voor de tijd die de winkelier aan de aanhouding en afhandeling kwijt is. Hiervoor is de regeling ”Afrekenen met winkeldieven” in het leven geroepen.

Diefstal in winkels vormt een hardnekkig probleem. Uit cijfers blijkt dat er jaarlijks zo’n 1,5 miljoen winkeldiefstallen gepleegd worden. Ruim een kwart van de bedrijven in de detailhandel is hiervan het slachtoffer. Vooral warenhuizen, supermarkten, drogisterijen en kledingzaken worden onevenredig getroffen. De schade is niet alleen voor de ondernemers, maar indirect ook voor de consument onaanvaardbaar hoog.

De overheid en bedrijven hebben al diverse maatregelen getroffen in de strijd tegen winkeldiefstal. Zo zijn er ruimere mogelijkheden gecreëerd voor de inzet van ongeüniformeerde beveiligers, chefs van supermarkten leren diefstal door eigen personeel sneller te herkennen en ondernemers delen informatie en beeldmateriaal van winkeldieven met de politie.

Daarnaast is het van belang dat het digitale aangiftepoces bij winkeldiefstal verbetert. Dat er aangifte wordt gedaan is essentieel voor politie en justitie, maar het kost tijd. En tijd is geld, zo weet iedere ondernemer. Daarom proberen we het aangifte doen via internet snel en eenvoudig te laten verlopen. Daarnaast is er nu de mogelijkheid om de ondernemer schadeloos te stellen voor de tijd die hij kwijt is aan het vasthouden van de dief, het wachten op de politie en het doen van aangifte.

Het idee om de dief zelf te laten betalen voor deze kosten, komt van zakenman Arie van Os. Proeven in het Amsterdamse stadsdeel Osdorp lieten veelbelovende resultaten zien. Hierna namen andere steden en regio’s het concept over. Naar verluidt is winkeldiefstal daar met 40 procent gedaald.

De regeling is nu voor de gehele detailhandel beschikbaar. Ik kan me echter voorstellen dat ook andere ondernemers er baat bij hebben. Denk aan verzekeraars die aangifte doen van fraude, aan openbaarvervoersbedrijven en aan ondernemers in de horeca, de bouw en het transport die met diefstal geconfronteerd worden.

Het bedrag van 151 euro is een mooie schadevergoeding voor de ondernemers. Echt rijk zullen ze er niet van worden. Maar vlak het preventieve effect niet uit. En: als winkeldiefstal mede dankzij deze regeling sterk afneemt, kunnen ondernemers zich concentreren op hun nering en daar varen ook de consumenten wel bij. En daar schuilt de echte rijkdom in.

De auteur is staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Dit artikel is een bewerking van de toespraak die hij gisteren hield bij de start van het project ”Afrekenen met winkeldieven”.