Onze oosterburen mogen trots zijn op zo’n regeringsleider. Zij sluit zich niet af voor de actuele ontwikkelingen, maar luistert in ieder geval naar gevoelens in de samenleving. Elders lijken regeringen zich doof te houden voor dergelijke signalen.

Toch zou het wel eens kunnen zijn dat mensen die leven in staten waar de overheid de verdere ontwikkelingen in Japan nog even afwacht, beter af zijn. Niemand weet immers nog precies wat er in Japan met de kernreactoren is gebeurd. Over de technische oorzaken van de ramp is nog veel onduidelijk. Op welk punt ging het echt mis? Zolang daar geen uitsluitsel over is, is het aankondigen van maatregelen niet meer dan een slag in de lucht waarmee eerder onrust dan rust wordt gevoed.

De reactie van de Duitse bondskanselier is niet uniek. Geregeld zijn er voorbeelden van incidenten in de maatschappij die leiden tot paniekreacties bij politici. Ongelukken of schandalen brengen parlementariërs onmiddellijk in de benen. Zij stellen vragen aan de verantwoordelijke bewindsman of eisen een spoeddebat. Van de minster worden vaak toezeggingen gevraagd, variërend van een diepgaand onderzoek tot concrete maatregelen om incidenten in de toekomst te voorkomen.

Om maar tegemoet te komen aan de wensen van het parlement doen bewindslieden dan vaak beloften; zelfs wanneer ze diep in hun hart weten dat ze de toezegging niet waar kunnen maken of dat het voorstel van de Kamer geen oplossing biedt voor het probleem. Maar goed, want kan een minister anders? Ingaan tegen de wens van het parlement roept in zo’n situatie bij het volk het beeld op van een regeerder die geen oog heeft voor de problemen.

Zo ontwikkelt zich een beleid dat vooral reageert op incidenten. Een drijfveer van politici daarvoor is dat ze bij de burger het imago willen vestigen slagvaardig te reageren op hetgeen zich in de samenleving voordoet. In ieder geval willen ze voorkomen dat de gedachte postvat dat de politiek werkeloos toekijkt. Nu dus naar aanleiding van de catastrofe in Japan de vraag naar veiligheid van kernenergie weer opspeelt, probeert Merkel met het stilleggen van oudere centrales duidelijk maken te luisteren.

Kamerleden en ministers zijn geroepen beleid te ontwikkelen. Dat vraagt doordenking. Is eenmaal de koers uitgezet, dan moet de uitvoering met vaste hand gebeuren. Eventuele koerswijzigingen moeten doordacht en weloverwogen gemaakt worden.

Natuurlijk is het nodig om bij de uitvoering van het beleid rekening te houden met ervaringen. De ramp in Japan rechtvaardigt een nieuwe afweging over het gebruik van kernenergie. Maar ook die moet weloverwogen gebeuren. Dat vergt tijd. Koerswijzigingen mogen niet de indruk wekken dat een regering zwalkt. Dat gevaar is groot als men voortdurend reageert op de golven van emoties in de samenleving. Regeren is ook: consistent zijn.