Lankmoedigheid lijkt geen eigenschap van onze tijd. Mensen hebben korte lontjes. Als aan onze grieven of bezwaren niet tegemoetgekomen wordt, spelen we op. Als ons iets niet bevalt, laten we dat weten en moeten er direct maatregelen worden getroffen. Je moet voor jezelf opkomen en je de kaas niet van het brood laten eten. Assertiviteit is een grotere deugd dan lankmoedigheid. Er is veel onrust in onze samenleving als gevolg van een gebrek aan lankmoedigheid. Het is een uiting van onzekerheid en de angst dat we misschien iets tekortkomen. Als het onderling vertrouwen kwijnt, gaat ook de lankmoedigheid eraan.

God is lankmoedig. De Bijbel maakt heel duidelijk dat God mensen ruimte geeft, Hij bevrijdt en vergeeft. Hij kan Zijn oordeel uitstellen in de hoop dat het goed komt. Dat is Zijn lankmoedigheid. In de Nederlandse Geloofsbelijdenis wordt in artikel 1 gesproken over de eigenschappen van God. De term is eigenlijk te afstandelijk. Alsof wij de eigenschappen van God objectief kunnen vaststellen. Lankmoedigheid wordt in dat eerste artikel niet genoemd. Wel dat God een „zeer overvloedige Bron van al het goede” is. Zo is God ook lankmoedig. En dat is geen eigenschap, maar een gezindheid van God die we mogen leren kennen.

Het is vaker gezegd: lankmoedigheid is niet precies hetzelfde als geduld. Beide woorden kunnen zelfs het tegenovergestelde betekenen. Als we lang op iets moeten wachten, kunnen we geïrriteerd raken. Dit ongeduld verraadt dat we hebben zitten wachten op ons eigen voordeel. Dit ongeduld voedt onze assertiviteit, ons natuurlijke gebrek aan vertrouwen. Geduld opbrengen is moeilijk als we menen ergens recht op te hebben. Dan worden we kortaf en onhebbelijk. God is in Zijn lankmoedigheid niet kortaf, Hij blijft ook niet staan op Zijn voordeel, maar gunt aan anderen. Daarom wordt Zijn lankmoedigheid in de Bijbel steeds verbonden met goedertierenheid.

Jezus verwijst hiernaar in de gelijkenis uit Matthëus 19. Hij vertelt van een koning die openstaande rekeningen wil vereffenen. Er is iemand met een schuld van 10.000 talenten. Hij kan met geen mogelijkheid betalen. Er zit niets anders op dan zichzelf en vrouw en kinderen als slaaf te verkopen. Hij werpt zich neer en vraagt: „Heer! Wees lankmoedig over mij.” De koning vergeeft hem dan alles. Zodra de man buiten is grijpt hij een man bij de keel die hem 100 talent schuldig is en wil van kwijtschelding niet weten. Hij rekent hem de schuld zwaar aan en werpt de schuldenaar zelfs in de gevangenis. Hier slaat lankmoedigheid om in ongeduld, assertiviteit en gewelddadigheid. De koning die hem net vergeven heeft, is geschokt over dit gebrek aan lankmoedigheid. Hij oordeelt hem alsnog.

Van dit gebrek aan lankmoedigheid is onze wereld vol. We kunnen de ander moeilijk verdragen, wat ons niet bevalt moet uit onze ogen verdwijnen, wie ons de voet dwars zet kan rekenen op de toorn van Lamech. God is dus niet zo. De wereld bestaat, wij bestaan, de akker vol graan en onkruid bestaat door Zijn lankmoedigheid. Hij rekent ons niet af, maar is bedacht op ons voordeel. Hij wil ruimte scheppen voor Zijn Koninkrijk, door alles heen. Zijn lankmoedigheid laat niet het kwaad bestaan –Zijn oordeel is er ook–, nee, Hij wil een overvloedige bron van al het goede zijn.

Wat betekent dit voor de politiek en ons werken in de politiek? In de eerste plaats mogen we zeer dankbaar zijn voor een land met een functionerende overheid en waar een rechtsorde bestaat die ons beschermt. Dictaturen zijn meestal niet lankmoedig. Laten we dankbaar zijn voor de rechtsstaat waarin we leven. Ook dat is Gods lankmoedigheid. Daar waar de overheid het monopolie heeft over geweldsgebruik, leert het recht lankmoedig te zijn. Het voorkomt een te snel oordeel uit wraak of vergelding. In de tweede plaats mogen we heel zuinig zijn op de ruimte die we hebben als christenen om in onze samenleving te werken. Er zijn landen waar die mogelijkheid niet bestaat. Wij kunnen ons teleurgesteld voelen over de uitslag van de jongste verkiezingen als we naar de breedte kijken van de christelijke politiek. Er gaan overal zetels af: minder invloed, minder armslag. Er zijn zelfs mensen die nu vraagtekens gaan zetten bij nut en noodzaak van christelijke (politieke) organisaties. Maar als God in Zijn lankmoedigheid de ruimte geeft om Zijn naam te belijden, zouden wij dat dan niet doen? Wat het uitwerkt is aan God. Is het in een wereld in verwarring, een wereld die harder en intoleranter wordt, niet juist van belang om te kunnen wijzen op een God Die lankmoedig is en een bron van al het goede?

In de derde plaats heeft Gods lankmoedigheid ook ons als burgers iets te zeggen. Wij behoren geen mensen te zijn die anderen naar de keel grijpen wanneer zij ons iets schuldig zijn. Een samenleving gaat te gronde als de lankmoedigheid niet meer bestaat. Christenen die weten dat ze ”vreemdeling” zijn mogen ook in dit opzicht opvallen als lichtende sterren (1 Petrus 2:9 en verder). Lankmoedigheid heeft alles te maken met vrede in de samenleving, met verstandige omgang met elkaar, het is de lankmoedigheid die overheidsdienaren wijsheid geeft (Spr. 25:15). Dit is geen zoetsappigheid of gebrek aan optreden, maar het is de wijsheid die inziet dat geweld en repressie geen afdoende antwoorden zijn. Juist waar de mogelijkheid bestaat om geweld te gebruiken, schept lankmoedigheid de mogelijkheid tot verzoening en herstel. Lankmoedigheid geeft ruimte om te leven en te werken tot Gods eer. Van die ruimte mag de christelijke politiek gebruikmaken door in woord en daad te wijzen op God als Bron van al het goede voor mens en samenleving.

De auteur is lid van de Eerste Kamer voor de ChristenUnie.