Meer suggestie dan substantie bij Alejandro Zambra
De nieuwe roman van de Chileense schrijver Alejandro Zambra (geb. 1975) begint hoopgevend. Julián, die in Santiago aan een universiteit lesgeeft, vertelt elke avond een verhaal aan Daniela, de dochter uit een eerder huwelijk van zijn vrouw Verónica. Julián vertelt niet één verhaal, maar een hele reeks verhalen en ze hebben altijd het effect dat Daniela in slaap valt. De titel van de verhalen is ”Het verborgen leven van bomen”.
De avond waarmee de roman begint, is anders dan de voorafgaande. Verónica is naar tekenles en zal dadelijk thuiskomen. Maar ze komt niet thuis. Voor Julián is dit de aanleiding om over zijn leven na te denken, over zijn mislukkingen, zijn geliefden en over zijn onvermogen om een roman te schrijven en vertrouwen te hebben in het resultaat van dit moeizame schrijven. Julián schrapt namelijk het meeste dat al op papier staat en brengt de roman voortdurend tot schriele proporties terug.
Tussen Julián en Daniela bestaat een band van acceptatie en sympathie. Het vertellen over de bomen is een aardige kern van deze roman. Over Juliáns zorg voor het meisje had ik echter graag wat meer gehoord. Wat buiten Juliáns gedachten gebeurt, wordt elke keer weer teruggebracht naar de dialoog die hij met zichzelf voert. Daardoor komt ook de verhouding met Verónica niet uit de verf. Hun dagelijkse leven is dermate geritualiseerd dat ik ernaar verlang om eindelijk eens de stem van Verónica te horen. Wat vindt zij van het leven dat zij gedrieën leiden? Of is het juist de bedoeling van haar almaar schimmiger wordende profiel dat het logisch is dat zij niet meer komt opdagen?
Ik heb de indruk dat Zambra tegen iedere prijs een roman wilde schrijver die raadselachtig is en bij de literair geschoolde lezer associaties met schrijvers als de Argentijn Borges oproept. Ik heb niets tegen raadselachtige romans waarin gezocht wordt naar de sleutel om het menselijk bestaan te openen en te begrijpen. Een dergelijke zoektocht moet dan echter wel authentiek zijn. Waarom schrijft Zambra niet meer over de ingewikkelde menselijke verhoudingen in een stad als Santiago? Waarom is hier geen enkele oriëntatie van religieuze aard te vinden?
Aan het slot van de roman lijkt een kentering zichtbaar te worden. Julián brengt Daniela naar school: „En hij kijkt haar aan en geeft haar een zoen en laat haar los.” Ons lezers rest niets anders dan een eigen vervolg te verzinnen.
Het verloren leven van bomen, Alejandro Zambra, uit het Spaans vertaald en van een nawoord voorzien door Luc de Rooy; uitg. Karaat, Amsterdam, 2010; ISBN 978 90 797 7003 8; 109 blz.; € 15,95.
