„Er is reden tot feest. Wat zeg ik: er is reden om een gróót feest te houden”, sprak PVV-leider Wilders gisteren even voor middernacht in een zaaltje in Echt een kleine honderd partijgenoten toe. „Onze opmars gaat gestaag door.”

Gestaag. Aan dat woord zal Wilders in de auto op weg naar zijn optreden in Limburg vast even hebben moeten wennen: tot nu toe was de groei van de PVV vooral onstuimig, tomeloos. Peilingen waren voor zijn partij doorgaans slechts een beginnetje, een eerste indicatie voor wat op het moment suprême nog komen zou: de uiteindelijke score bleek keer op keer fors hoger te liggen.

Dat was zo toen Wilders met zijn partij in 2006 voor het eerst meedeed aan de Kamerverkiezingen en in één klap 9 zetels scoorde. Het was ook zo toen zijn PVV in maart vorig jaar bij de stembusgang voor de gemeenteraad vanuit het niets de tweede partij werd in Den Haag en in Almere zelfs als grootste uit de strijd kwam. En het was opnieuw zo toen de PVV in juni vorig jaar een monsterzege boekte bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer, door met 24 zetels bijna te verdrievoudigen. Rode lijn: steeds wist de PVV méér mensen naar de stembus te krijgen dan vooraf was ingeschat.

Gisteravond was dat voor het eerst niet zo. Ten opzichte van de Kamerverkiezingen van vorig jaar leverde de partij van Wilders zelfs fors in. De verdere doorbraak van de partij is, in ieder geval voor even, gestuit.

Betekent dit nu ook dat het doel van Rutte en Verhagen om de PVV te neutraliseren, te temmen, door haar juist verantwoordelijkheid te geven hiermee is geslaagd?

Volgens Wilders zelf liggen er andere oorzaken ten grondslag aan de tegenvaller van gisteren. Hij zoekt het vooral in de mededeling van peiler Synovate dat circa de helft van de PVV-stemmers bij de Kamerverkiezingen van vorig jaar, gisteren niet kwam opdagen. „Het belang van de Statenverkiezingen is hun blijkbaar onvoldoende duidelijk geweest”, analyseerde Wilders.

Hiervoor valt wat te zeggen: de PVV deed het doorgaans júist zo veel beter dan de peilingen aangaven omdat de partij kiezers wist te mobiliseren die normaal gesproken helemaal niet zouden gaan stemmen.

Dat de PVV in de peilingen voor de Tweede Kamer nog altijd op een ruime winst (27 zetels) staat in vergelijking met het resultaat bij de verkiezingen van vorig jaar (24 zetels) lijkt ook eerder op gemakszucht bij de kiezer te duiden dan een plotseling afnemend enthousiasme voor hun PVV.

Toch zal Wilders zichelf verwijten dat waar andere partijen er gisteren gemiddeld genomen wél in slaagden om meer mensen tot stemmen te bewegen dan normaal gesproken bij verkiezingen voor de Provinciale Staten het geval is, dat júist hem niet lukte.

Die constatering is voor Wilders extra wrang nu vastgesteld kan worden dat, terwijl de VVD naar verwachting presteerde en het CDA het (iets) minder slecht deed dan gedacht, het mislopen van een meerderheid in de Senaat vooral de PVV valt toe te rekenen. De partij haalt, naar het schijnt, immers 1 zetel minder binnen dan was ingeschat.

Om zijn immigratieplannen nu toch doorgang te laten vinden, keek Wilders gisteravond al duidelijk in de richting van SGP. „Hebben we 37 zetels, en dan nog zonder de SGP?” vroeg hij in Echt opheldering aan het aanwezige journaille. Voor SGP-steun zullen echter wel concessies moeten worden gedaan. En dat alles dus dankzij de PVV- kiezer die Wilders gisteren niet van de bank wist te krijgen.