Ik laat de principiële kant van deze kwestie even voor wat hij is en wil vooral inzoomen op een bepaald aspect. Als illustratie bij zijn betoog voert Harinck de teloorgang van het CDA op. Die laat volgens hem zien dat het tijdperk van christelijke partijvorming voorbij is. En daar lijkt hij een serieus punt te hebben. Het CDA staat er immers dramatisch voor in de peilingen en lijkt zodoende af te stevenen op een nieuwe, zeer smadelijke nederlaag. Hoe moet dat ooit nog goed komen in een tijd waarin de ontkerstening steeds verder om zich heen grijpt?

Inderdaad, een somber perspectief. Toch ziet Harinck volgens mij een belangrijk punt over het hoofd, waardoor het allemaal nog wel eens mee zou kunnen vallen. In zijn redenering maken kiezers een afweging op basis van standpunten en identiteit. Ze zoeken de partij die het beste bij hen past. Voor een deel van de kiezers is dat zeker het geval. Maar voor de almaar uitdijende categorie zwevende kiezers gaat die vlieger helemaal niet op, hoe spijtig dat ook is. Die kijkt vooral welk kopstuk hun aanstaat. Is het iemand die charisma en een vlotte babbel heeft, die vertrouwen wekt, dan moet hij of zij wel heel rare standpunten huldigen wil de persoon niet de doorslag geven.

Zo valt de huidige neergang van het CDA goed te verklaren. Neem de lijsttrekker voor de Eerste Kamer, Brinkman. Hij heeft de uitstraling van een robot en hoort onmiskenbaar tot de mastodonten. Wat hij ook aan aansprekende standpunten zou verkondigen, het zal zijn score niet baten.

Verder heb ik eens het lijstje met Tweede Kamerleden doorgenomen. Voorzitter is Van Haersma Buma. Hij zal vast heel bekwaam zijn maar zijn bekendheid is volgens mij minimaal. Ook onder de fractieleden zijn er maar weinig die enigszins boven het maaiveld uitsteken. En wie is er partijleider? Wie is het gezicht van de partij? Toch niet Verhagen, mag ik hopen? Maar wie dan wel?

In combinatie met het gegeven dat veel kiezers kicken op personalities is het niet zo vreemd dat het CDA in de hoek zit waar de klappen vallen. Dat komt niet zozeer door het christelijk karakter van de partij, maar heeft alles te maken met de bleke uitstraling van haar leidslieden.

Het is om dezelfde reden dat ik me om CU en SGP niet zo veel zorgen maak. Ook in die hoek van ons democratisch bestel telt onbetwist mee wie er de trom roeren. Natuurlijk doen de standpunten er voor hun kiezerspotentieel meer toe dan bijvoorbeeld voor die van het CDA, maar als ook zij het moeten doen met van die bleke voormannen, kunnen zij het net zo goed schudden.

Juist daarvan is geen sprake. Wellicht dat Rouvoet nog wat extra charisma zou kunnen gebruiken, maar hij is in ieder geval een uitgesproken partijleider, iemand die de CU een scherp profiel weet te geven. En in debatten is hij ijzersterk. Niet voor niets riep de parlementaire pers hem in 1995 uit tot politicus van het jaar. Hij is wat je noemt een politiek zwaargewicht. Als ik het goed begrijp, is Voordewind intussen in zijn kielzog bezig zich te ontwikkelen tot iemand van soortgelijk kaliber.

Bij de SGP hebben ze het met Van der Staaij evenmin slecht getroffen. Hij zal misschien niet zo snel zalen in vervoering brengen, maar je kunt onmogelijk van hem zeggen dat hij een bleekneus is. In grote debatten, zoals pas over de nieuwe Afghanistanmissie, of aan tafel bij Pauw & Witteman onderscheidt hij zich met ragfijne analyses en messcherpe reacties.

De nieuwe man, Dijkgraaf, kende ik eerlijk gezegd niet zo. Ik had ’m een beetje gemist. Tot begin deze week. EO-presentator Tijs van den Brink liet hem maandagmiddag in het radioprogramma Dit is de Dag reageren op de aanval van GroenLinkssenator Platvoet. Die meende dat de SGP zich pas in een Kamerdebat had uitgesproken tegen het ritueel slachten door moslims, terwijl zij Joden hun gang wilde laten gaan. Op grond daarvan beschuldigde de GroenLinkspoliticus de staatkundig gereformeerden van godsdienstdiscriminatie.

Het was werkelijk een genoegen om te horen hoe Dijkgraaf zijn tegenstander alle hoeken van de studio liet zien. Dat hij daarbij de vriendelijkheid zelf bleef, maakte het optreden alleen maar sterker. Toen begreep ik waarom hij volgens een onderzoek van nrc next als de beste nieuwkomer in de Tweede Kamer kwam. Ja, die kunnen ze wel om een boodschap sturen. Ik denk niet dat Platvoet na de uitzending op de schouders van Van den Brink heeft moeten uithuilen, maar het was wel helder dat het bommetje dat hij in elkaar had geknutseld om de SGP te beschadigen, vakkundig was gedemonteerd.

Als ik het CDA een goede raad mag geven, zou ik zeggen: Kijk eens om de hoek bij de naaste buren hoe ze daar met talent omgaan. Kan de partij echt iets van leren.