Meer dan 1 miljard mensen, een zesde van de wereldbevolking, heeft nu te maken met chronische honger en de situatie zal naar verwachting dit jaar nog verslechteren omdat de voedselprijzen een „opwaartse trend” laten zien, zegt David Nabarro, coördinator van de Taakgroep voor de Wereldwijde Voedselzekerheidscrisis van de Verenigde Naties.

„Ongeveer 2 miljard huishoudens verdienen minder dan 2 dollar per dag. Driekwart daarvan geven ze uit aan eten”, zegt Nabarro. „Ze moeten nu voor hun basisvoedsel 15 procent meer betalen dan een jaar geleden, maar hebben weinig financiële ruimte om dat op te vangen.”

Volgens Nabarro is een combinatie van factoren verantwoordelijk voor de prijsstijgingen, inclusief politieke instabiliteit in sommige landen, toegenomen misoogsten door klimaatverandering en „serieuze” onderinvestering in de landbouwsector.

Hoewel hij erkent dat speculatie op de voedselmarkten ook een rol speelt, zullen de Verenigde Naties geen „ beleidsvoorschriften” geven over regulering van de sector, zei hij. „Er bestaat geen twijfel over dat speculatie invloed heeft. Maar hoe sterk de voedselprijzen worden opgedreven door speculatie, weten we niet”, zei Nabarro.

Het is volgens hem aan regeringen om die kwestie aan te pakken. „We maken ons zorgen over de volatiliteit van de prijzen. Ze stijgen en dalen snel, soms zonder dat er een duidelijk verband is met de vraag en het aanbod. Dat maakt het voor boeren en anderen in de voedselketen erg moeilijk om beslissingen te nemen over hoe en wanneer de productie te verhogen.”

Internationale organisaties voor ontwikkelingshulp vragen al lang om een striktere regulering als het gaat om speculatie. Financiële instellingen in Chicago, New York en Londen zouden „inzetten op honger.” De Franse president Sarkozy toonde zich eerder ook bezorgd over deze kwestie. Hij beschuldigde voedselspeculanten van „afpersing en roof.”

De Franse minister van Landbouw, Bruno Le Maire, zei vorige week dat in juni met de landen van de G20 een bijeenkomst over het thema zal worden belegd in Parijs.

Eric Holt-Gimenez, directeur van het Food First Institute for Food and Development Policy in Californië, wil dat prijsspeculatie op de landbouwmarkten verboden wordt. „De eerste stap is om landbouw uit de Wereldhandelsorganisatie (WTO) te halen. Daar hoort landbouw niet thuis”, zegt hij.

„De tweede stap is om financiële speculatie bij voedselproducten te verbieden. Als derde moet er opnieuw geïnvesteerd worden in de landbouw en boeren moeten fatsoenlijke prijzen voor hun producten krijgen.”

De recente prijsstijgingen zijn volgens Holt-Gimenez niet langer te verklaren uit normale krachten van vraag en aanbod. Speculatie en hamstergedrag moet volgens hem dus een rol spelen.

„Het is geen kwestie van vraag en aanbod. Als je de FAO-cijfers van de afgelopen tien jaar bekijkt, zie je dat er absoluut geen verband is tussen het aanbod en de vraagprijs. Soms zijn de prijzen erg hoog als er meer dan genoeg aanbod is.”

De hoge voedselprijzen dragen ook bij aan de huidige onrust in landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Volgens Holt-Gimenez is er meer politieke onrust te verwachten als niets wordt gedaan aan de hongercrisis.