Dat kan niet gezegd worden van de Braziliaanse megabestsellerauteur Paulo Coelho (Rio de Janeiro, 1947). Uit de biografie ”Paulo Coelho. Het leven van een strijder” van Fernando Morais blijkt hoe dankbaar en handig de schrijver ter promotie van zijn boeken gebruik weet te maken van publiciteit.

Openheid en een zekere mate van zelfenscenering zijn hem daarbij niet vreemd; in het geval van zijn biografie is dat niet anders. De auteur, die romans met een esoterische inslag schrijft, autoriseerde niet alleen deze vuistdikke biografie, hij verleende ook volledige medewerking door zijn archief open te stellen en zich te laten interviewen.

Coelho’s archief is uniek te noemen: veertig jaar lang hield hij een dagboek bij in een overvloed aan schriften en op cassettebandjes; sinds 1995 gebruikt de Braziliaan de computer. Liet hij aanvankelijk in zijn testament de bepaling opnemen dat al het materiaal na zijn dood verbrand moest worden, omwille van Morais’ biografie herriep hij deze passage. Hierdoor kon er een goed gedocumenteerd boek over zijn leven worden samengesteld. Het (gedegen) onderzoek in de archieven en het afnemen van interviews met betrokkenen moet een monsterklus zijn geweest.

Jammer is wel dat door de vele details het brede overzicht in de knel komt, vooral door de nadruk op bijzonderheden uit de periode voor Coelho’s literaire doorbraak in 1988. Op die manier krijgt de lezer een biografie in handen die geschikter is voor een idolate fan dan voor de gemiddeld geïnteresseerde lezer. Bovendien ontbreekt bij de beschrijving van het latere tijdvak een grondige positionering van de inhoud en betekenis van Coelho’s werk in de context van zijn levensloop en ten opzichte van de kritieken. De focus ligt nu te veel op –de weg naar– het commerciële succes en op de warme ontvangst die de newage-auteur doorgaans van zijn loyale lezers krijgt. Wereldwijd zijn van Coelho’s boeken meer dan 100 miljoen exemplaren verkocht. Bekende titels zijn ”De alchemist” (1988), ”Elf minuten” (2003) en ”De heks van Portobello (2006).

De beschrijving van de recentste periode uit Coelho’s leven vormt sowieso het minst sterke deel. Onlogisch is dat niet: het bij leven van een auteur uitgeven van diens biografie is altijd een heikele aangelegenheid. De biograaf moet het doen met een naar de mens gesproken onafgerond leven, de tijd heeft dan nog niet optimaal zijn filterende werk kunnen doen.

Bij het lezen van deze biografie overvalt je dikwijls een gevoel van treurigheid en verontrusting. Het liefst leg je op zulke momenten het boek aan de kant. Het verloop van Paulo Coelho’s leven is daar debet aan, want Morais tekent het ontluisterende beeld van een duister leven vol drugs en gokken, overspel en seksuele perversiteiten, bedrog en blasfemie.

Na Coelho’s complicatievolle geboorte verlopen zijn jeugdjaren niet gelukkig. Zijn ouders begrijpen hem niet en op school presteert hij slecht. Daarna blijkt zijn levensloop het verhaal van twaalf ambachten en dertien ongelukken. Al snel komt de schrijver in een neerwaartse spiraal terecht en volgt er een periode waarin hij verschillende keren gedwongen wordt opgenomen in een psychiatrische inrichting. De officiële diagnoses variëren van manische depressiviteit tot paranoïde schizofrenie; Coelho heeft onvolwassen en megalomane kanten, kampt met angsten en complexen en dergelijke.

Langzaam begint de fascinatie voor het occulte een constante factor in zijn leven te worden; een tijd lang is hij zelfs een toegewijd satanist. De gevolgen daarvan laten niet lang op zich wachten: die zijn ronduit gruwelijk. Hoewel Coelho op een gegeven ogenblik het satanisme afzweert, is hij tot op de dag van vandaag aangesloten bij een mystieke magische orde.

Wat Coelho op de been houdt, is zijn obsessie om een wereldberoemd schrijver te worden. Daar heeft hij veel, veel te veel, voor over. Morais beschrijft niet zozeer het leven van een strijder (zoals de titel belooft), maar veel meer dat van een zoeker. Coelho is een mens die ondanks zijn overweldigende wereldwijde succes telkens uitkomt bij de verkeerde bron.

Paulo Coelho. Het leven van een strijder, Fernando Morais; uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 2010; ISBN 978 90 295 7225 5; 508 blz.; € 24,95.