Huizenkopers die meer lenen dan hun huis waard is, dienen dit meerdere bedrag binnen zeven jaar af te lossen, is het voorstel van minister De Jager van Financiën. In de financiële sector wordt met afgrijzen gereageerd. Er is grote angst voor een nieuwe domper op de woningmarkt.

Toch is het voorstel begrijpelijk. Veel mensen zitten gevangen in hun hypotheek. Woningen zijn in waarde gedaald, terwijl de restschuld soms fors hoger is. Zolang er inkomsten zijn, kunnen de meeste mensen hun lasten wel blijven betalen. Maar zodra er sprake is van werkloosheid of arbeidsongeschiktheid en de woning gedwongen verkocht moet worden, staan mensen klem. Ook bij het wisselen van geldverstrekker is er minder flexibiliteit. En voor velen vervalt de Nationale Hypotheek Garantie, een soort waarborgfonds, als ze willen wisselen van geldverstrekker.

Banken konden tot 1 februari met alternatieve voorstellen komen voor het plan van De Jager. De meeste reageerden afwijzend. Ook dat is begrijpelijk. Banken stellen voor dat huizenkopers minimaal de helft van de woningwaarde aflossen over een periode van dertig jaar.

De reactie van banken op het voorstel is echter overtrokken. In diverse publicaties wordt gesteld dat de maandlasten bij een gemiddelde woning bij uitvoering van het plan van De Jager fors zouden stijgen en dat de leencapaciteit mogelijk afneemt. Wie echter scenario’s doorrekent op basis van het Toetskader Hypothecaire Financieringen, een publicatie van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), komt tot andere conclusies. De leencapaciteit hoeft niet beperkt te worden. De maandlasten stijgen wel, maar kunnen bij een gemiddelde woning beperkt worden tot 75 à 100 euro.

In de adviespraktijk worden adviseurs geconfronteerd met huizenbezitters die financieel klem zitten. Het is daarom terecht dat De Jager voorstelt tophypotheken aan te pakken. Ook internationaal gezien is het vrij uitzonderlijk dat er meer geleend kan worden dan de waarde van de woning.

De timing van de maatregel is echter ongeschikt. De doorstroming op de huizenmarkt is al zeer traag. Starters krijgen het door de strengere eisen steeds moeilijker. Huizenbezitters besluiten een verhuizing voorlopig op te schorten. Waarmee het cirkeltje rond is en de doorstroming op de woningmarkt nog verder beperkt wordt. Juist op het moment dat er stimulerende maatregelen nodig zijn, komt dit voorstel.

Als het voorstel op korte termijn wordt doorgevoerd, dient dit gecombineerd te worden met een vermindering van de overdrachtsbelasting. De sterke woonlastenstijging bij het sluiten van een hypotheek wordt op deze manier gedempt.

Mocht er geen aanpassing komen, dan is het wenselijk nog te wachten met de uitvoering. Of een variant te kiezen waarbij de top van de hypotheek binnen een wat ruimere termijn wordt afgelost. Als de regel wordt ingevoerd zoals hij nu is voorgesteld door minister De Jager kan het wel eens de nekslag zijn voor de woningmarkt.

De auteur is eigenaar van Woonvisie makelaars & hypotheken te Rotterdam.