De financiële wereld werd deze week verrast door twee opvallende berichten uit centralebankenland. Allereerst doken er woensdag geruchten op dat Axel Weber, president van de Duitse centrale bank, zijn nog niet officiële kandidatuur om per november 2011 Jean-Claude Trichet als president van de Europese Centrale Bank (ECB) op te volgen, zou hebben ingetrokken. Velen beschouwden hem als de torenhoge favoriet, maar vrijdagmiddag kwam de bevestiging dat Weber officieel eind april opstapt als president van de Bundesbank, waarmee ook zijn ECB-kandidatuur van de baan is.

Een dag later kwam daar het bericht bij dat bestuurder Kevin Warsh van het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Fed, het centraal bankierschap eveneens voor gezien houdt. In een brief aan president Obama liet hij weten dat hij volgende maand opstapt, zonder opgaaf van reden.

Nu is het natuurlijk mogelijk dat Weber en Warsh gewoon een nieuwe uitdaging zoeken. Waarschijnlijker is echter dat hun vertrek te maken heeft met de aloude maar sinds 2008 flink opgelaaide strijd binnen centrale banken: die tussen de strenge haviken (keiharde inflatiebestrijders) en de meer rekkelijke duiven (die vooral bang zijn dat een renteverhoging de economische groei aantast).

Weber en Warsh zijn haviken: streng in de leer, wars van onconventionele maatregelen, vreemde capriolen of rare fratsen. Maar juist daarvan hebben we er nogal wat gezien sinds het uitbreken van de crisis in 2008. Zo verlaagde zowel de Fed als de ECB in reactie op de rampspoed de officiële rente tot historisch lage niveaus van respectievelijk 0,25 en 1 procent. En die percentages zijn, de oplopende inflatie ten spijt, nog steeds van kracht.

De Fed besloot daarnaast om, met de bedoeling de rente nog verder te drukken en de economie aan te zwengelen, massaal Amerikaanse staatsobligaties op te gaan kopen, wat neerkomt op het laten draaien van de geldpers. Met een totale waarde van 1100 miljard dollar is de Fed inmiddels zelfs China voorbijgestreefd als de grootste bezitter van Amerikaans schuldpapier.

Warsh ging met dit alles slechts met moeite akkoord, maar nu Fed-voorzitter Bernanke onlangs aangaf klaar te staan om indien nodig nog meer geld in de economie te pompen, lijkt voor Warsh de grens van het toelaatbare bereikt. Een lage rente en het bijdrukken van geld is in zijn ogen hét recept voor een verder aantrekkende inflatie. En daarvoor wil hij geen verantwoordelijkheid dragen, zo lijkt het.

Dat ook de ECB voor het eerst in zijn historie en in strijd met zijn uitgangspunten staatsobligaties opkoopt, van zwakke eurolanden als Portugal, Ierland en Griekenland, was de conservatieve Duitse houwdegen Weber een doorn in het oog. Hij maakte zich echter niet populair binnen de ECB door zijn kritiek hierop openlijk te uiten. Ook zijn opmerkingen van vorige week dat de door Duitsland en Frankrijk voorgestelde hervormingen voor de eurozone een „gebrek aan ambitie” blootleggen, vielen niet bepaald lekker.

De persoonlijke verhoudingen met Trichet zouden hierdoor ernstig zijn verziekt, waardoor het onduidelijk is of Weber er nu eigenhandig de brui aan geeft of dat hem dit vriendelijk doch dringend is verzocht.

Het wegvallen van Weber als de beoogde opvolger van Trichet als topman van de ECB, opent deuren voor nieuwe kanshebbers. Wie zijn er zoal in de race? En wat zijn hun kansen?

Jürgen Stark (62):

Duitser die beschikt over een ruime ervaring op het gebied van degelijk monetair beleid. Is al sinds juni 2006 lid van de zeshoofdige directie van de ECB. In Duitsland bekleedde hij tussen 1998 en 2006 twee ambtstermijnen als vicepresident van de centrale bank, de Bundesbank. Eerder was hij staatssecretaris van Financiën en persoonlijk vertegenwoordiger van de bondskanselier bij de voorbereiding van de economische topconferenties van wat toen nog was de G7, de zeven voornaamste industrielanden in de wereld. Hij geldt overigens ook als de belangrijkste kandidaat voor de opvolging van Weber bij de Bundesbank.

Klaus Regling (59):

Eveneens een Duitser. Staat sinds 1 juli vorig jaar aan het hoofd van het noodfonds dat de eurolanden in het leven hebben geroepen om de gemeenschappelijke munt te redden, officieel aangeduid als de Europese Financiële Stabiliteit Faciliteit (EFSF). Werkte gedurende twee perioden bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF), in Washington en in Jakarta. Verwierf in Brussel een hoge post bij de Eurocommissaris voor Economische en Monetaire Zaken nadat hij in de jaren negentig topambtenaar was bij het Duitse ministerie van Financiën. Zou als niet-centraal bankier wel een enigszins gewaagde keuze zijn voor de ‘ECB-topjob’.

Mario Draghi (63):

Is sinds 2006 president van de centrale bank van Italië, staat bekend als briljant econoom, was jarenlang hoogleraar en maakte furore als topambtenaar op het ministerie van Financiën en als partner bij zakenbank Goldman Sachs. Geniet de steun van de Italiaanse regering en gold ook lange tijd als de belangrijkste kandidaat. Zijn kansen keerden echter nadat in 2010 de Portugees Constancio werd benoemd tot vicepresident van de ECB. Voor de noordelijke EU-landen is twee Zuid-Europeaan aan de top van de ECB een beetje te gortig, ook al geniet Draghi voor Italiaanse begrippen een uiterst degelijke monetaire reputatie.

Nout Wellink (67):

Geldt als de Nederlandse compromiskandidaat die zijn kans kan grijpen wanneer overeenstemming over andere personen uitblijft. Kan zich ook beter niet opdringen omdat er al eerder een Nederlander (Duisenberg) aan het roer stond bij de ECB. Promoveerde in 1997 tot president van De Nederlandsche Bank (DNB), nadat hij eerder werkte op het ministerie van Financiën. Is zijn positie in eigen land verzwakt door affaires rond ABN AMRO, Icesave en DSB, in het buitenland geniet hij hoog aanzien. Wordt aangemerkt als een van de architecten van de nieuwe kapitaalvoorschriften voor banken, het zogeheten Basel III-akkoord.

Erkki Liikanen (60):

Voor deze Fin geldt eigenlijk precies hetzelfde als voor Wellink: een compromiskandidaat. Hij bekleedt sinds 2004 de post van president van de Finse centrale bank en in die hoedanigheid neemt ook hij deel aan de maandelijkse rentevergaderingen van de raad van bestuur van de ECB. Finland is een lidstaat van de Europese Unie die zijn financiële zaken over het algemeen erg goed op orde heeft. Van 1987 tot 1990 was Liikanen minister van Financiën en tussen 1994 en 2004 was hij twee perioden achtereen Eurocommissaris in Brussel, eerst voor begrotingszaken en daarna voor ondernemingen en de industrie.