De Nederlands-Iraanse Zahra Bahrami die recent in Iran is geëxecuteerd, is zondagmiddag op een locatie 400 kilometer van Teheran begraven. Door de afstand kon de familie niet op tijd bij de begrafenis aanwezig zijn. De familie had gevraagd het stoffelijk overschot van Bahrami overhandigd te krijgen. Rosenthal zei vorige week in een debat in de Tweede Kamer dat Nederland er alles aan doet om daarbij te helpen, ook om te kunnen achterhalen wat de precieze doodsoorzaak is geweest.

Volgens Iran is de vrouw opgehangen. Maar vorige week doken er ook berichten op dat ze zou zijn doodgemarteld. Als het lichaam van Bahrami aan de nabestaanden was vrijgegeven, zou vervolgens gekeken worden of Bahrami in Iran zou worden begraven of dat haar lichaam naar Nederland zou worden overgebracht.

Het feit dat de dochter van Bahrami niet in staat is gesteld bij de begrafenis van haar moeder te zijn, „tekent het karakter van het regime”, aldus Rosenthal. De bewindsman had de executie eerder een „barbaarse daad van een barbaars regime” genoemd. Ook bevroor hij alle contacten met Iran. Hij besloot de Nederlandse ambassadeur in Teheran nog op zijn post te houden, onder meer om de nabestaanden van Bahrami te ondersteunen.

Nu roept Rosenthal de ambassadeur echter terug naar Den Haag. Hij spreekt hem donderdag. De Iraanse ambassadeur in Den Haag wordt ondertussen ontboden op het ministerie voor een gesprek met de secretaris-generaal van het departement, omdat Rosenthal nog in het Midden-Oosten is.

Buitenlandspecialist Frans Timmermans van de PvdA heeft begrip voor de actie van minister Rosenthal. „Hij zou toch al voor consultatie terugkomen, dat was afgesproken met de Kamer.” Dat hij het nu al doet, heeft volgens Timmermans waarschijnlijk te maken met het bericht dat de geëxecuteerde Zahra Bahrami al begraven is. De ambassadeur kan dus niet zoveel meer voor haar familie betekenen, overweegt Timmermans.

Kamerlid Henk Jan Ormel van het CDA vindt het terugtrekken van de Nederlandse ambassadeur in Iran volkomen terecht, helemaal nu het lichaam van de geëxecuteerde Zahra Bahrami niet teruggegeven is aan haar familie, maar inderhaast ver buiten Teheran werd begraven. „Dat is eigenlijk nog een schoffering erbij.”

Hij wijst er ook op dat er ook nog steeds onvoldoende informatie is gegeven over de precieze doodsoorzaak. „Het terugroepen van de ambassadeur is een duidelijk politiek signaal dat we de hele gang van zaken krachtig afkeuren.” De tweede man in Teheran neemt het nu over van de ambassadeur, verwacht de CDA’er. „Je moet altijd contacten blijven houden.”

Harry van Bommel, buitenlandspecialist van de SP, juicht het terughalen van de ambassadeur zeer toe, zei hij maandag. „Ik had hiertoe een motie ingediend, die nu kan worden gezien als een ondersteuning van beleid.”

We moeten heroverwegen hoe we in dit soort ernstige situaties handelen, zegt Van Bommel. „De stille diplomatie heeft niet gewerkt. We kregen geen informatie, we werden aan het lijntje gehouden en belazerd. Dan kun je je wel netjes aan die stille diplomatie houden, maar als je zo voor het lapje wordt gehouden, moet je je afvragen of de megafoon niet veel beter is.”

Van Bommel wijst erop dat Iran Nederland had gevraagd geen lawaai te maken in de affaire-Bahrami, anders zou het verkeerd uitpakken. „Maar nu is het juist op de slechtst denkbare manier uitgepakt.”

Tweede Kamerlid Joël Voordewind van de ChristenUnie vindt de snelle begrafenis van Bahrami opnieuw een schoffering van haar nabestaanden en Nederland. „Het geeft ook het failliet van onze diplomatie weer, omdat het niet gelukt is haar lichaam vrij te krijgen”, zei Voordewind maandag.

Hij vindt dat het terugtrekken van de Nederlandse ambassadeur in Iran een politiek signaal moet zijn en niet alleen bedoeld moet zijn voor overleg. Ook wil Voordewind van minister Rosenthal weten wat er precies geprobeerd is om het lichaam van Bahrami, die eind januari plotseling werd geëxecuteerd, aan de familie overhandigd te krijgen.

Het vermoeden dat Bahrami niet is opgehangen maar is doodgemarteld, neemt bij hem toe. Ook duidt de behandeling er volgens hem op dat de vrouw wel een politiek gevangene was en niet voor drugsdelicten is veroordeeld.

Wat de PVV betreft is het terughalen van de ambassadeur uit Iran voor overleg niet krachtig genoeg. „Het moet een politiek signaal zijn aan dit verschrikkelijke regime, een sanctie om ons ongenoegen en onze boosheid te tonen”, zei PVV-Tweede Kamerlid Wim Kortenoeven maandag.

Hij wil dat minister Rosenthal dit expliciet uitspreekt. „Nederland moet niet met zich laten sollen.” De gedoogpartij blijft er ook bij dat de Iraanse ambassadeur in Den Haag Nederland moet worden ‘uitgeschopt’. Rosenthal wilde dit niet, omdat er dan ook geen contact met Iran meer mogelijk zou zijn over het omstreden nucleaire programma.

Kortenoeven vindt dat Nederland geen rekening hoeft te houden met het eergevoel van de Iraniërs, zoals sommige partijen opperden, maar juist extra op hun tenen moet gaan staan.