Voor de kwetsbare positie van kinderen rond een echtscheiding wordt meer dan eens –terecht– de aandacht gevraagd. Welke impact heeft zo’n ingrijpende gebeurtenis precies op hen, zowel op de korte als op de lange termijn? Op die vraag geeft ”Uit elkaar” een antwoord, terwijl ook de achtergronden van de scheidingen vaak vrij uitvoerig worden geschetst.

Auteur Cornald Maas is zelf kind van gescheiden ouders. Voor Volkskrant Magazine interviewde hij tientallen lotgenoten. Een selectie daarvan werd gebundeld. Dat leverde een verzameling zeer gevarieerde verhalen op. Jong en oud, autochtoon en allochtoon komen aan het woord. Een enkele keer gaat het daarbij ook over geloof en kerk. Renske Praamsma zegt bijvoorbeeld dat het in het gereformeerde milieu waarin ze opgroeide „volstrekt not done” was om te scheiden. Toch maakte ze het na veel problemen thuis mee dat haar moeder haar vader op straat zette.

Bij alle diversiteit springen enkele zaken in het oog die regelmatig terugkomen. Zo wordt nogal eens geconstateerd dat ouders „erg verschillend” waren of „niet bij elkaar pasten.” De vraag wat hen desondanks ooit aan elkaar verbond, blijft veelal onbeantwoord. Ook blijkt er meestal geen sprake van het ondernemen van serieuze pogingen om ondanks verschillen samen verder te gaan. In behoorlijk wat situaties speelt overspel een rol. Zeven geïnterviewden vertellen dat een van hun ouders koos voor een relatie met iemand van hetzelfde geslacht.

Diverse kinderen maakten meer echtscheidingen mee. Ook een tweede of zelfs derde huwelijk liep dan op een breuk uit. René de Cocq (67) vertelt: „Toen ik, tijdens de uitvaart van mijn vader, in 1981, achter het spreekgestoelte stond om de aanwezigen te danken voor hun komst zag ik ze opeens zitten, op de derde rij: de drie ex-vrouwen van mijn vader, alle drie snotterend, alle drie van mijn vader gescheiden omdat er met hem niet te leven viel.”

In veel verhalen is er sprake van verdriet, teleurstelling en onzekerheid bij de (volwassen) kinderen, overigens niet alleen vanaf het moment van de scheiding. Sommigen misten hun vader al toen hun ouders nog getrouwd waren. Hij was altijd aan het werk. Schrijnend is de opmerking van een 59-jarige vrouw over haar pa. „Hij houdt meer van zijn hond dan van ons, zeiden mijn zes jaar oudere zus en ik wel eens tegen elkaar.”

Voor de één is de scheiding van zijn ouders ingrijpender dan voor de ander. De vrouw die zegt dat het stranden van hun huwelijk haar op een positieve manier heeft gevormd, blijkt echter een uitzondering. Zaken zoals bindings- en verlatingsangst komen meer dan eens aan de orde. Diverse geïnterviewden gingen vanwege psychische problemen in therapie. Sommigen zagen ook hun eigen huwelijk op de klippen lopen.

De interviews stemmen niet vrolijk. Soms houden ze de lezer een spiegel voor. Geen twee verhalen zijn intussen hetzelfde. Dit laat zien dat het in het contact met kinderen van gescheiden ouders van belang is om te luisteren naar ieders persoonlijke ervaring, zonder op voorhand in te vullen hoe de ander de situatie zal beleven. Een oprecht luisterend oor is het minste wat hen, ook in de christelijke gemeente, kan worden geboden.

Uit elkaar. Gesprekken met kinderen van gescheiden ouders, Cornald Maas; uitg. Prometheus, Amsterdam, 2010; ISBN 978 90 446 1610 1; 303 blz.; € 17,95.