”Leven om het te vertellen”
Auteur: Gabriel García Márquez; vert. Aline Glastra van Loon
Uitgeverij: Meulenhoff, Amsterdam, 2003
ISBN 90 290 7257 1
Pagina’s: 571
Prijs: paperback € 24,50, gebonden € 32,50. „Het leven is niet het leven dat je hebt geleefd, maar dat je je herinnert en hoe je het je herinnert om het te vertellen.” Met dit motto begint de Colombiaanse schrijver Gabriel García Márquez (Aracataca, 1928) aan zijn zogenaamde autobiografie. Een vertaalde versie van het eerste deel, ”Leven om het te vertellen”, zag dit jaar het licht.

Met zijn motto geeft García Márquez wel aan dat hij zich de vrijheid permitteert geen zuivere levenskroniek te schrijven, maar eentje die hij componeert op grond van zijn herinneringen, en dus van zijn eigen allerindividueelste selectieve waarnemingen.

”Leven om het te vertellen” is een herinnering van en een terugblik op een leven. De schrijver, die de tachtig nadert, legt in zijn jongste boek rekenschap af van wie hij is en geeft zich een plaats te midden van de Colombiaanse realiteit. Hij eindigt als hij ongeveer dertig jaar is, dus zullen bij leven en gezondheid van de schrijver -die naar verluidt de gevreesde ziekte heeft- nog twee delen moeten volgen.

Het gaat García Márquez in ”Leven om het te vertellen” wederom vooral om de kunst van het vertellen van die wonderlijke realiteit in dat even wonderlijke land Colombia, zijn vaderland. Márquez bracht dat land al tot leven in zijn overbekende romans ”Honderd jaar eenzaamheid”, ”Liefde in tijden van cholera” en ”De kolonel krijgt nooit post”.

Veel fragmenten van ”Leven om het te vertellen” zijn herkenbaar. We komen ze tegen in zijn andere boeken, zoals de gedwarsboomde liefde van zijn grootouders in ”Liefde in tijden van cholera”. Gabriel García Márquez keert terug naar waar hij is begonnen: bij zijn familie, als journalist en als schrijver van reportages. In de meeste van zijn boeken geeft hij de fantasie de vrije loop, waardoor die bijzondere personages zijn ontstaan die hem fameus maakten. In ”Leven om het te vertellen” heeft hij daarvan een mix gemaakt. In één ding is hij in ieder geval geslaagd: in het overbrengen van de gedachte dat Colombia een bizar land is dat sinds 1948 in een onafgebroken burgeroorlog verkeert.

Lange tijd werden schrijvers van het Latijns-Amerikaanse halfrond, zoals Gabriel García Márquez en Isabel Allende, zeer bejubeld. Ten nadele van andere schrijvers die Zuid-Amerika tot leven brachten, die wel goed waren, maar een minder exotische pen bezaten dan Márquez en Allende.

Gabriel García Márquez kan fantastische fictie schrijven - hij vermengt daarmee surrealisme en fantasie tot iets wat mensen kan aanspreken. Maar als hij op de vertellerstoer gaat om de realiteit te beschrijven, bekruipt de lezer het gevoel dat de waarheid bij tijd en wijle geweld wordt aangedaan. Alleen zijn ”Ontvoeringsbericht” (1996) is een geslaagde weergave van de ontvoeringsproblematiek van Colombia.

Gabriel García Márquez is altijd een vriend geweest van Fidel Castro. De Amerikaanse schrijfster Susan Sontag daagde hem onlangs uit om zijn mening te geven over Castro, die recent weer eens is overgegaan tot zware vervolging van dissidenten (onder wie schrijvers). García Márquez hield zich echter op de vlakte, en dat wordt hem niet in dank afgenomen.

De gemiddelde lezer(es) van het Reformatorisch Dagblad die -blijkens de wekelijkse toptien van christelijke fictie- uitkijkt naar nieuwe aanwinsten van Francine Rivers en andere Noord-Amerikaanse grootheden, hoeft natuurlijk niet wakker te liggen van het feit dat hij of zij de jongste pennenvruchten van Márquez mist. Maar als hij of zij dan toch eens wil snuffelen aan een boek van deze beroemde Colombiaan die in 1982 de Nobelprijs van de literatuur won, dan is niet zozeer dit laatste boek een aanrader, maar veeleer ”Ontvoeringsbericht”. Of een van Marquez’ eerdere romans zoals ”Honderd jaar eenzaamheid”. Waarbij de kanttekening dat Márquez puur seculiere fictie schrijft.