Premier Rutte blijft naarstig zoeken naar een parlementaire meerderheid voor het sturen van een politietrainingsmissie naar Afghanistan. De PVV is mordicus tegen en ook de PvdA en de SP hebben al te kennen gegeven dat zij niet bereid zijn hun medewerking te verlenen aan de missie. Dit betekent dat voor een politieke meerderheid de steun nodig is van ChristenUnie, D66 en GroenLinks.

De partijraad van GroenLinks heeft de Kamerfractie in ernstige overweging gegeven die steun niet te geven, omdat het gebied in Afghanistan onvoldoende veilig is. Weliswaar zal er nog een hoorzitting worden gehouden, maar de kans is groot dat er geen Kamermeerderheid is voor de missie. Als dat het geval zou zijn, is het kabinet dan bereid en ook staatsrechtelijk bevoegd die missie toch uit te zenden?

In artikel 100, lid 1, van de Grondwet is het volgende bepaald: „De regering verstrekt de Staten-Generaal vooraf inlichtingen over de inzet of het ter beschikking stellen van de krijgsmacht ter handhaving of bevordering van de internationale rechtsorde. Daaronder is begepen het vooraf verstrekken van inlichtingen over de inzet of het ter beschikking stellen van de krijgsmacht voor humanitaire hulpverlening in geval van een gewapend conflict.” Nu is in artikel 97, lid 2, van de Grondwet bepaald dat de regering het oppergezag heeft over de krijgsmacht. Daarmee is buiten elke twijfel dat de inzet van de krijgsmacht een exclusieve bevoegdheid van de regering is.

De bepaling dat de regering het oppergezag heeft over de krijgsmacht, geeft aan haar de bevoegdheid om op het terrein van de krijgsmacht zonder toestemming van de Staten-Generaal al datgene te verrichten wat zij dienstig acht, voor zover zij niet door andere grondwetsbepalingen tot het vragen van medewerking van de Staten-Generaal gehouden is. Ook wanneer het plan niet wordt gedragen door een politieke meerderheid in de Tweede Kamer is de regering dus staatsrechtelijk bevoegd om genoemde missie naar Afghanistan te sturen.

Hierbij speelt uiteraard mede een rol dat het kabinet op grond van de reputatie van Nederland als NAVO-bondgenoot zich verplicht kan achten een bepaalde bijdrage te leveren aan de opbouw van een politietrainingsmissie, die mede het belang van het Afghaanse volk dient. Daar staat wel tegenover dat dit voor de regeringspartijen CDA en VVD uit electoraal oogpunt grote gevolgen kan hebben ten aanzien van de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen.

Bij de afweging zal uiteraard mede de veiligheid in het betrokken gebied van Afghanistan een fundamentele rol spelen. Als de missie uit veiligheidsoogpunt onder de gegeven omstandigheden ontoelaatbaar zou moeten worden geacht, zal Nederland genoopt zijn daarvan alsnog af te zien.

De auteur is deskundige op het gebied van het staatsrecht.