”Overdenkingen in stilte. Een theologische en geestelijke nalatenschap”
Auteur: dr. A. van Brummelen
Uitgeverij: Den Hertog, Houten, 2001
ISBN 90 331 1578 6
Pagina’s: 186
Prijs: €(16,-. In ”Overdenkingen in stilte” zijn artikelen van dr. A. van Brummelen verzameld. Op 4 december 1999 overleed hij plotseling. Als predikant diende hij de hervormde gemeenten van Schoonrewoerd, Giessendam-Neder-Hardinxveld, Hierden en Huizen. Tevens is hij lid geweest van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond, waarvan een aantal jaren als voorzitter. Het boek is een bundel van overdenkingen, die vooral in De Waarheidsvriend zijn verschenen. Dr. ir. J. van der Graaf beschrijft dr. Van Brummelen als iemand die graag de stilte zocht - vandaar de titel.

Het boek bestaat uit twee delen en wordt voorafgegaan door de laatste preek die de overledene heeft gehouden in Polsbroek op 28 november 1999. In het eerste gedeelte komen een aantal onderwerpen aan de orde met betrekking tot het ambt en het ambtelijk functioneren. Het tweede gedeelte bestaat uit een korte beschrijving van een aantal bekende personen uit de wereld van de filosofie, zoals Seneca en Pascal, en een tweetal uit de geschiedenis der Kerk, namelijk Johannes Chrysostomus en Isaac da Costa.

Met belangstelling heb ik kennis genomen van deze bundel. Vooral in het eerste gedeelte van het boek staan heldere en onderwijzende zaken vermeld. Ik wijs onder andere op het artikel over de roeping tot het ambt, waar behartigenswaardige opmerkingen worden gemaakt en waar de schrijver telkens terugverwijst naar het werk van de oudvader Wilhelmus à Brakel, de ”Redelijke godsdienst”. Een helder artikel en onderwijzend voor hen, die met vragen op dit gebied rondlopen. Dr. Van Brummelen wijst er tevens op dat er in de kerk wel veel vergaderd wordt, maar te weinig als het gaat om zaken die wezenlijk een geestelijke diepgang hebben en zo tot stichting voor onszelf en tot welzijn van de gemeente mogen strekken.

Stijl van ambt
Naar aanleiding van de artikelen 30 en 31 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis spreekt hij over de stijl van het ambt. Hierbij wordt terecht opgemerkt dat een grondige Schriftstudie ons bewaart voor de ondiepte van het optimisme en de schijndiepte van het pessimisme. Het optimisme ontkent de macht van de zonde, terwijl het pessimisme niet de almacht van Christus belijdt. Voor hen die staan in de ambtelijke bediening worden verschillende zaken aangereikt die van groot belang zijn. Dat geldt ook het artikel over de theologiebeoefening in gereformeerde zin.

Verder is nog een verhandeling opgenomen over de welsprekendheid, die in dienst van de Schrift behoort te staan. Dr. Van Brummelen breekt een lans voor een duidelijke structuur en opbouw in de bediening van het Woord. Zo wordt het de hoorders gemakkelijker gemaakt de boodschap op te nemen. Noodzakelijk blijft uiteraard het werk des Geestes in het hart, maar de prediker moet alles doen wat in zijn vermogen is om de hoorder bij de boodschap te brengen en te houden.

Leven des geloofs
Het geloof wordt duidelijk beleden als een gave Gods. Het is een eenzijdig goddelijk genadewerk. Maar wanneer dit geloof in het hart werkt door Zijn Woord en Geest, worden wij als mens niet uitgeschakeld. Karakter, hoofd, hart en hand worden erbij betrokken. Gevaren als wetticisme en antinomisme komen hierbij eveneens aan de orde.

In het artikel over schuldbesef en schuldgevoel maakt dr. Van Brummelen terecht onderscheid tussen spijt en berouw. De zonde wordt ons getekend als een daad tegen de Majesteit en de liefde Gods. Berouw is niet de grond, wel de weg tot vergeving. Berouw kenmerkt zich door de zonde te belijden en door van harte met de zonde te breken. Niet de mate, maar de oprechtheid is van belang in dit berouw. De zaligmakende kennis van de zonde wordt gewerkt onder de prediking, die zich kenmerkt door Wet en Evangelie. In een bijdrage over de onderscheiding der geesten wordt een pleidooi gevoerd voor de handhaving van de maatstaf van het Woord.

Het tweede gedeelte van het boek bestaat uit een aantal rake omschrijvingen van personen, waarbij een aantal lijnen doorgetrokken worden naar het heden, tot onderwijzing en waarschuwing. ”Overdenkingen in stilte” is een keurig gebonden boek geworden. Bij de lezing ervan gaan de gedachten terug naar een dienaar des Woords, die op een stijlvolle wijze dit ambt heeft mogen bekleden. Tegelijkertijd bevat het boek goede onderwijzingen en raadgevingen. In het bijzonder voor hen die in de ambtelijke bediening staan.