De ingrepen om uit de recessie te kruipen moeten er voor zorgen dat Nederlandse producten aantrekkelijker worden voor afnemers in het buitenland. De Nederlandse economie is immers grotendeels afhankelijk van export.

Als belangrijkste maatregel om er bovenop te komen, noemt Bovenberg loonmatiging. „Dat is echt nodig om onze concurrentiepositie te herstellen.” Die is volgens de hoogleraar uitgehold, omdat Nederland eind jaren negentig op te grote voet heeft geleefd. Door de krapte op de arbeidsmarkt stegen de lonen en dus de prijzen van producten, die grotendeels in het buitenland worden afgezet. „Daarvoor krijgen we nu de rekening gepresenteerd.”

Ook moet worden voorkomen dat veel mensen terugvallen op een sociale voorziening, aldus Bovenberg. Het lijkt handig om bij een sanering de oudere werknemers met vervroegd pensioen te sturen. Maar met dergelijke ingrepen snijd je jezelf in de vingers, vindt de hoogleraar. „We moeten zorgen dat mensen niet verstrikt raken in de sociale zekerheid, zoals eind jaren zeventig, toen hele generaties werden afgeschreven.” Dat leidt tot hogere sociale premies voor de werknemers die overblijven, en dus eveneens tot een terugval van de concurrentiepostie.

In dat licht is Bovenberg niet ontevreden over de plannen van het nieuwe kabinet om 15 miljard euro te bezuinigen. „Het is tot op zekere hoogte onvermijdelijk. De overheid moet nu forse maatregelen nemen, zodat er straks geen zware belastingverhogingen nodig zijn. De bezuinigingen zullen op korte termijn een negatief effect geven, maar uiteindelijk komt Nederland beter uit het dal.”

Bovenberg denkt dat Nederlanders zich geen al te grote zorgen moeten maken over de recessie. „Het hoeft niet erg te zijn. Ik denk dat het een korte dip is, want de kern van de economie is nog gezond.” Om dat te onderbouwen, verwijst de hoogleraar naar het lage overheidstekort en de arbeidsparticipatie die de afgelopen twintig jaar is toegenomen, onder meer omdat meer vrouwen zijn gaan werken.

Er is nog een reden om de rust te bewaren: „Vertrouwen is een belangrijke factor in de moderne economie. Het ergste wat we kunnen doen, is in paniek raken.” Bovenberg beziet de recessie daarom liever met een vleugje optimisme: „We komen na de euforie en de excessen van eind jaren negentig gewoon weer met beide benen op de grond te staan. Dat is de goede kant van het verhaal.”