Alle diplomaten in New York zijn het erover eens dat het een goed gebaar van de Amerikanen is om door deze ontwerpresolutie -die de steun heeft van Groot-Brittannië en Spanje- de VN weer bij het Irak-proces te betrekken. De Fransen vinden dit „een goed begin” en ook de andere tegenstanders van Amerikaans optreden in Irak (Rusland en Duitsland) hebben zich bij de eerste bespreking afgelopen vrijdag positief uitgelaten.

Vandaag sprak de Veiligheidsraad opnieuw over de Amerikaanse resolutie. De Amerikanen moeten dan de indruk wegnemen dat ze met deze resolutie de VN vooral willen buitenhouden in plaats van binnenhalen.

De diplomaten die de ontwerptekst hebben geschreven, verstaan de kunst om een enthousiaste toon te treffen. De ambitieuze resolutie bevat allerlei plannen waar geen enkel lid van de Veiligheidsraad met goed fatsoen nee op kan zeggen. Voor het eerst erkennen Groot-Brittannië en de VS dat ze de „bezettende macht” zijn die alle verplichtingen aanvaardt die het oorlogsrecht daaraan stelt.

Verder roept de resolutie op tot het opheffen van alle sancties, met uitzondering van het wapenembargo. Ook het olie-voor-voedselprogramma moet in vier maanden worden afgebouwd. Ironisch genoeg is de grootste pleitbezorger van de sancties na de Golfoorlog in 1991, de VS, de eerste die nu oproept ze af te schaffen. Frankrijk was daarentegen altijd een voorstander van een uiterst gematigde uitvoering van de sancties, maar wil nu eigenlijk niet verder dan opschorting ervan.

De olie-opbrengsten worden in een speciaal fonds gestort, waaruit de kosten van de wederopbouw van het land worden betaald. Het beheer van dit fonds is een taak voor de ”autoriteit”, de term waarmee de bezettende macht wordt aangeduid.

De autoriteit wil zich wel laten adviseren bij het beheer van dit geld. De Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en ook de VN moeten vooral zeggen welke kant het uit moet. Maar doorslaggevend is hun advies niet. Als de autoriteit uitsluitend contracten wil sluiten met Amerikaanse en Britse oliehandelaren, staat niets haar in de weg want zij heeft de sleutel van de kluis.

En daar wringt de schoen voor veel Franse en Duitse diplomaten in New York. De rol van de Verenigde Naties ligt vooral bij het vele humanitaire werk. De echte opbouw van het land en het begeleiden van de Iraakse overgangsregering is in handen van de Britten en Amerikanen. De speciale gezant voor Irak die VN-topman Kofi Annan volgens de resolutie zou moeten benoemen, heeft nauwelijks bevoegdheden.

Dat je officiële teksten vooral ook moet beoordelen op wat er niet in staat, blijkt wel uit het zwijgen over wapeninspecties. Irak heeft de sancties opgelegd gekregen vanwege het vermoeden van het bezit van massavernietigingswapens. Leden van de Veiligheidsraad die liever de sancties nog niet willen opheffen, kunnen daarom strikt genomen eisen dat er eerst een ’schonegrondverklaring’ voor Irak wordt afgegeven waarin staat dat er geen chemische en biologische wapens zijn. De VS willen het zoeken naar verboden wapens liever in eigen hand houden. Speciaal daarvoor hebben ze 2000 mensen in Irak rondlopen.

De VN hebben dus enerzijds een bijrol in het nieuwe plan. Anderzijds maken de VS en Groot-Brittannië hun optreden afhankelijk van de goedkeuring van de Verenigde Naties, omdat ze de volkerenorganisatie vragen om een mandaat voor de uitvoering van de wederopbouw voor de komende twaalf maanden.

Dit lijkt nederig, maar in New York wekt dit ook wrevel. De Amerikanen zouden de VN immers alleen maar gebruiken om de oorlog achteraf toch te rechtvaardigen en al vooraf goedkeuring te geven voor alles wat de Amerikanen het komend jaar doen. De Britse minister van Ontwikkelingssamenwerking, Clare Short, trad daarom deze week af. Het ontwerp voor de resolutie kwam veel later dan premier Tony Blair haar had beloofd en ook als deze resolutie zou worden aangenomen, „zal dit het VN-gezag blijven ondermijnen.”

De kritiek dat de Amerikanen en Britten de VN geen centrale plaats geven in de opbouw van Irak, is natuurlijk reëel. Er is beslist moed voor nodig om de VN zo veel mogelijk ruimte voor zichzelf te verzoeken en tegelijk de volkerenorganisatie te vragen voorlopig nog wat geduld te oefenen.

Anderzijds is het ook te begrijpen dat de beide landen niet staan te springen om de VN aan boord te halen. De Veiligheidsraad wilde geen haast maken bij het indammen van een agressieve dictatuur en zag nauwelijks een bedreiging in de mogelijke aanwezigheid van massavernietigingswapens. Dus als het aan de Amerikanen ligt, moeten de Fransen, Russen en Duitsers niet al te hoog van de toren blazen.

Een resolutie moet ten minste negen van de vijftien stemmen in de Veiligheidsraad krijgen. Alle vijf permanente leden (Verenigde Staten, Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en China) hebben een veto en kunnen dus alles blokkeren. De Fransen hebben al gezegd dat ze „pragmatisch” willen zijn en dreigen niet opnieuw met een veto. Ook het tijdelijke lid Duitsland wil helpen de sancties tegen Irak op te heffen. Het voorzichtige optimisme over de ontwerptekst tijdens de zitting van afgelopen vrijdag heeft tot gevolg dat de resolutie een goede kans maakt.

Maar Amerika wil meer. Volgens diplomaten streeft de regering naar unanimiteit. Dat is dan gelijk een goede test voor de herstelde relaties binnen de Veiligheidsraad. Want voordat alle vijftien vingers in de lucht gaan, zullen er heel wat zaken moeten worden gedaan.