Het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ (Maastricht UMC+) is drie jaar geleden begonnen om patiënten met ernstig overgewicht te laten afvallen met behulp van de EndoBarrier, soms als voorbereiding op een maagverkleinende operatie. Die operatie is daardoor minder risicovol. De chirurg kan dan beter zijn werk doen, waar ook de patiënt van profiteert.

Met de toename van het aantal mensen met overgewicht stijgt ook het aantal personen dat lijdt aan suikerziekte: diabetes type 2. Gebleken is inmiddels dat de succesvolle aanpak van overgewicht met behulp van de EndoBarrier ook effect heeft op het terugdringen van suikerziekte.

Chirurg prof. dr. J. W. Greve voerde in 2007 samen met dr. Nicole Bouvy van het Maastricht UMC+ als eerste in Europa de behandeling met de EndoBarrier uit. In samenwerking met het Atrium Medisch Centrum Parkstad in Heerlen en het Arnhemse Ziekenhuis Rijnstate is inmiddels bij meer dan tachtig patiënten de ‘darmkous’ ingebracht.

De EndoBarrier Gastrointestinal Liner, of ”endoluminale sleeve”, lijkt op een smalle mouw van ongeveer 60 centimeter lang en is gemaakt van de kunststof polytetrafluoroethyleen (ptfe).

De EndoBarrier is ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf GI Dynamics in Massachusetts en eerst uitvoerig op dieren getest. Daarna hebben 150 proefpersonen met obesitas hetzelfde experiment ondergaan, met als resultaat in korte tijd een enorm gewichtsverlies.

Greve: „We plaatsen de ‘mouw’ met een endoscoop, dus zonder operatie, via de slokdarm en de maag vlak achter de maaguitgang in de twaalfvingerige darm. De EndoBarrier heeft aan het begin een uitvouwbaar ankertje, dat wordt vastgehaakt achter de overgang van de maag naar de twaalfvingerige darm. Doordat de mouw in de hele twaalfvingerige darm schuift, komt het voedsel niet meer in aanraking met het darmslijmvlies en wordt dus niet opgenomen. Pas wanneer het voedsel de darmkous heeft verlaten, komt het in de dunne darm terecht.”

De spijsverteringssappen van de twaalfvingerige darm komen daardoor pas verderop in de darm in aanraking met het voedsel. „Dit heeft tot gevolg dat de opname van voedingsstoffen wordt vertraagd. Ook de eetlust neemt af, met als resultaat een enorm gewichtsverlies. En dat zonder operatie of medicijnen”, aldus Greve.

De EndoBarrier blijft niet permanent in de darm zitten. „Dat kan niet, want na verloop van tijd raakt hij los. Aan de aanhechting wordt nog gewerkt, er zijn al verbeterde versies in de maak. Maar voorlopig is de tijd dat de EndoBarrier gesitueerd kan blijven, beperkt”, aldus Greve.

In het kader van de eerste studie bleef de EndoBarrier drie maanden in de twaalfvingerige darm zitten. In een lopend onderzoek is dat al zes maanden en inmiddels is de darmkous ook goedgekeurd voor een behandeling van een jaar.

Sommige patiënten ondergaan aan het eind van de behandelperiode alsnog een operatie. Dat kan een maagverkleinende operatie zijn, waarbij een maagbandje wordt aangebracht, of een maagomleiding, een bypass. Door het plaatsen van een maagbandje ontstaat er een soort voormaag boven het bandje met een inhoud van 15 tot 20 milliliter. Als dat is gevuld, ontstaat er een gevoel van verzadiging.

Na de aanleg van een bypass komt het voedsel niet meer in de maag, maar ineens in de dunne darm. Deze ingreep is meer risicovol, omdat de naden van de bypass soms gaan lekken, met als gevolg buikvliesontsteking.

Opmerkelijk was dat diabetici binnen een week na plaatsing van de EndoBarrier van hun medicijnen af waren. Volgens Greve treedt een snelle verbetering van de insulinewerking op en daardoor een verlaging van het HbA1c-niveau in het bloed. HbA1c is hemoglobine waaraan glucose is gehecht. Het geeft de gemiddelde bloedglucosewaarden over twee tot drie maanden weer.

De verbeterde werking van insuline is mogelijk een gevolg van veranderingen in het vrijkomen van darmhormonen. „In de gestarte vervolgstudie gaan we onderzoeken wat het resultaat van de EndoBarrier op diabetes is als deze langer dan drie maanden in de twaalfvingerige darm blijft zitten.”

Kilo’s kwijt

Maurice Frijns ging door middel van de EndoBarrier de strijd aan met overgewicht. In een halfjaar tijd lukte het hem om maar liefst 45 van zijn 195 kilo kwijt te raken, zo meldt het blad Summum van het Maastricht UMC+ in het jongste nummer.

Een maagverkleinende operatie vindt hij nu niet meer nodig. Frijns: „Ik heb geen hongergevoel meer. Soms vergeet ik bijna te eten, daar moet ik voor oppassen. Het is eenvoudig om een dieet van 1500 calorieën te volgen.”

Als gevolg van zijn overgewicht had Frijns suikerziekte ontwikkeld. „Ik slikte steeds meer medicijnen en zou in de toekomst waarschijnlijk insuline moeten gaan spuiten. Vanaf het moment dat ik de EndoBarrier had, stabiliseerde de suikerziekte zich direct. Ik ben nog niet van de medicijnen af, maar als ik meer gewicht verlies, zal dat waarschijnlijk alsnog gebeuren. De EndoBarrier heeft me geholpen de knop om te zetten.”