Commentaar: Nationale synode
Eigenlijk heeft ds. G. de Fijter, voormalig preses van de synode van de Protestantse Kerk in Nederland, wel gelijk. Waar Nederlandse protestanten in hun eigen omgeving kerkgangers van andere denominaties (soms zelfs zonder te groeten) voorbijlopen, kruipen ze tijdens vakanties in het buitenland bij elkaar. Kerkmuren vallen weg en met aandacht luisteren mensen met een verschillende kerkelijke achtergrond naar een en dezelfde preek. Waarom kan er over de grens wel een vorm van eenheid zijn, en heerst binnen eigen land de verdeeldheid, zo vroeg de hervormde predikant zich twee jaar geleden af. Dat moet anders.
Het tweede waarover ds. De Fijter zich zorgen maakt, is het feit dat de kerken vanwege de verdeeldheid nauwelijks een stem hebben in de samenleving. Juist in een tijd waarin de secularisatie doorgaat en er veel discussie is over de rol van religie in het publieke domein, heeft de christenheid in ons land zichzelf lamgelegd door versplintering.
Om de samenleving te laten zien dat er veel is dat de verdeelde christenen toch bindt, heeft ds. De Fijter opgeroepen tot het houden van een nationale synode in Dordrecht. Het idee sloeg aan. Gisteren en vandaag zijn afgevaardigden uit diverse denominaties bijeen in de Grote Kerk van Dordrecht. De bedoeling is dat minister Donner van Binnenlandse Zaken vandaag de Credotekst in ontvangst neemt. Daarmee willen de samenvergaderde broeders en zusters het signaal afgeven: de kerken zijn er.
De intenties verdienen een positieve grondhouding. Wie zal ontkennen dat de kerk in onze maatschappij een plaats moet hebben, beter dan ze nu heeft? Juist nu onze samenleving wegzinkt in het moderne heidendom zou een krachtig, eenstemmig profetisch getuigenis van de kerk meer dan welkom moeten zijn. Daarvoor zouden onderlinge verschillen, waar mogelijk, moeten wijken.
Het probleem is echter dat dit laatste nagenoeg onmogelijk is. De bijeenkomst die dezer dagen in Dordrecht wordt gehouden, is daar zelf het voorbeeld van. Zijzelf is slachtoffer van de verdeeldheid. Daarom is de gekozen naam ”nationale synode” strategisch onjuist. Hij gaat voorbij aan de huidige realiteit. Een synode is de breedste kerkelijke vergadering van een kerk.
Hoewel de keus voor deze naam op historische gronden te verklaren valt, zal ieder moeten toegeven dat het wel een erg gemêleerd gezelschap is dat in Dordrecht vergaderd is.
De breedte van een synode kan nooit betekenen dat het een vergadering is van mensen die over wezenlijke elementen zeer verdeeld zijn. Synode betekent oorspronkelijk ”samen op de weg”. Zal daarvan sprake zijn als men vanmiddag weer uiteengaat? Of vliegt men dan weer alle kanten uit? Wie werkelijk samen wil optrekken, zal een gemeenschappelijk vertrek- en eindpunt moeten hebben.
In de voorbereiding is gewerkt aan een verklaring, de Credotekst, die na eventuele aanpassing ondertekend kan worden. Achterliggende gedachte is: zoeken naar wat bindt.
Klemmende vraag is waarom er gekozen wordt voor een nieuwe Credotekst. Daarmee bestaat het risico dat niets vaststaat en er over alles discussie mogelijk is. Waarom niet gekozen voor eeuwenoude belijdenisteksten zoals de Twaalf Artikelen van het Christelijk Geloof? Eenheid moet worden nagestreefd, maar niet ten koste van de waarheid.
Wie voor Dordrecht kiest, herinnert daarmee aan 1618/1619. Maar toen zijn wel de drie gereformeerde belijdenisgeschriften aangenomen. De helderheid die uit deze confessies spreekt, wordt node gemist in de concept-Credotekst. Wie voor een brede aanpak kiest, zoals nu, kan zover ook niet komen. Dat zal ingecalculeerd zijn, maar is niettemin verlies.