Ook zonder duidelijk omschreven medische aandoening kan er sprake zijn van ondraaglijk lijden, waarmee aan het belangrijkste criterium uit de euthanasiewet is voldaan.

Met deze nieuwe stellingname trad de KNMG donderdag naar buiten. Het betreft een concept-standpunt, waarmee de artsenorganisatie reageert op Uit Vrije Wil. Deze initiatiefgroep wil een regeling voor stervenshulp aan ouderen die hun leven vanwege hun leeftijd of de ervaring van zinloosheid voltooid achten. De medische context speelt daarbij geen rol.

Zo ver gaat de KNMG nog niet. Er moet bij het beoordelen van lijden in het kader van levensbeëindiging „mede” sprake zijn van een medische grondslag, stelt de artsenorganisatie. Hieronder verstaat de KNMG „een conditie die als ziekte of combinatie van ziekten en/of klachten kan worden aangemerkt.”

Een patiënt die euthanasie wil omdat hij 99 is „en geen 100 wil worden” komt daar wat de KNMG betreft niet voor in aanmerking. Doorslaggevend is een combinatie van medische en niet-medische problemen „die elk op zich niet levensbedreigend of fataal zijn”, maar die opgeteld kunnen leiden tot uitzichtloosheid en ondraaglijk lijden in de zin van de wet, aldus de KNMG.

In 2002 oordeelde de Hoge Raad dat euthanasie pas kan als aan het lijden in overwegende mate „een of meer lichamelijke of psychische ziektes of aandoeningen” ten grondslag liggen.

In 2010 kan dat niet meer het uitgangspunt zijn, vindt de KNMG. Diverse oordelen van de commissies die euthanasiemeldingen op hun zorgvuldigheid moeten toetsen, laten volgens de KNMG zien dat er „nieuwe inzichten” zijn ontstaan.

Woordvoerster Smilde van het CDA, dat als regeringspartij mogelijk tegenspel kan bieden, laat in een eerste reactie weten niet enthousiast te zijn over het conceptstandpunt van de KNMG. „Wij willen graag vasthouden aan het criterium dat er sprake moet zijn van uitzichtloos en ondraaglijk lijden dat voor een arts duidelijk te constateren is. Het is een lastige definitiekwestie, maar de aanwezigheid van een ziekte lijkt ons toch wel een voorwaarde. Een optelsom van klachten en aandoeningen zet de deur open naar een subjectiever toepassing van euthanasie.”

Ook Smilde erkent dat de toetsingscommissie in een aantal uitspraken al met het criterium van de optelsom heeft gewerkt. „Wij zijn geen koploper in het verder aanmoedigen daarvan.”

De KNMG voert begin volgende week een interne ledendiscussie en neemt daarna definitief positie in.